27 (489)

2 Wykształcenie i praca zawodowa w orientacjach życiowych młodzieży

Młodość jako kategoria wiekowa odznacza się ogromnym dynami-_zmian, stałą, często burzliwą, oscylacją pomiędzy subiektywnością ^/tntałtującej się tożsamości a obiektywizmem ograniczeń społecznych. ' nowi ona specyficzną formę przejścia pomiędzy dzieciństwem a dorosłością* pomiędzy świadomością ucznia a świadomością pracownika.

Na ten etap zawirowań tożsamościowych młodego człowieka nakłada • zewnętrznie sterowany system edukacyjny ze swoją rozrządową funkcją uwidaczniającą się zwłaszcza na progach pomiędzy poszczególnymi etapami szkolnictwa. Społeczny rys biografii jednostkowej wyznaczany tokiem wchodzenia w relacje z podmiotami rynku edukacyjnego i zawodowego nabiera kolorytu, a realnie podejmowane próby ukierunkowania dróg życiowych staną się istotnym elementem społecznego Ja” adolescenta.

Edukacja i praca są więc zasadniczymi elementami, poprzez które konstruuje się społeczny profil biografii i dokonuje się wejście młodzieży w zróżnicowane tory życia zawodowego charakteryzujące drogi życiowe dorosłych. We współczesnej rzeczywistości społecznej zawodzi procedura podmiotowego rozmieszczania się w palecie gotowych zdefiniowanych możliwości edukacyjno-zawodowych, która jeszcze kilkanaście lat temu gwarantowała stabilność i ciągłość doświadczeń zawodowych na rodzimym rynku pracy. Obecna młodzież staje na progu dorosłego życia w zdecydowanie zmienionych warunkach rynkowych i ekonomiczno-społecznych, wobec narastającej konkurencyjności, wymogów dużej mobilności i elastyczności zawodowej.

Jej stosunek do wykształcenia i pracy jest jednak wypadkową swoistej ewolucji społecznej, jaka dokonała się w toku długotrwałego okresu transformacji w Polsce.

W latach siedemdziesiątych głównymi konstruktami dążeń życio-^ch młodzieży były wartości intersubiektywne, takie jak udane życie zmne, dobrze płatna, ciekawa praca zaspakajająca potrzeby bytowe, enione były też wiedza i nauka, nie zajmowały jednak najwyższych ^iojsc w hierarchiach wartości (Cudowska, 1997). Pojawiły się ponadto dob ^enc^^{e a}^^enacji wykształcenia, którym państwo manipulowało jako ^wska'^m* ^Wymienialn>™ ^na prawo do konsumpcji. Łukaszewicz (1989) ks_Ztał^{UJC na wyra}*'^{ne w} l^at^ach siedemdziesiątych zakomponowanie wy-

_w7^{nia w} formułę: praca - dochód - prawo do konsumpcji. _no ^atach osiemdziesiątych, w miarę narastającego kryzysu społecz-^sPadł ^0ClarCZeg⁰, ^uJ^awni*y ^si? eskapistyczne nastawienia młodzieży, znaczenie edukacji, do czego przyczynił się obserwowalny daleko

27