324

u "Dyskusji" - Zagadnienia Bezpieczeństwa Wodnego 2005). Komentarz do ustawy Prawo budowlane (Bodziony, Cniadzik - za Pary lakiem i Wolskim 2007) wyjaśnia, Ze kontrole mogą przeprowadzać wyłącznie osoby, posiadające „odpowiednie uprawnienia budowlane w odpowiedniej Specjalności i odpowiednim zakresie".

W Polsce techniczną kontrolą zapór zajmuje się głównie Oirodek Technicznej Kontroli Zapór (TKZ). Corocznie, ze Środków Ministerstwa Środowiska w OSrodku TKZ ocenia się stan techniczny i bezpieczeństwo około 150 budowli piętrzących, należących do poszczególnych Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej. Oprócz tego, na zlecenie użytkowników taką kontrolę przeprowadza się dla 20-30 obiektów, nie będących w administracji Ministerstwa - głównie z energetyki (Jankowski 2001).

Trzeba mieć świadomość. Ze tylko wykonywana przez profesjonalistów regularna kontrola techniczna zapór przyczynia się do ich bezpiecznej eksploatacji. W naszym kraju -jak na razie - nie wypracowano dobrego systemu nadzoru i kontroli w zakresie bezpieczeństwa budowli piętrzących. Z tego powodu istnieje pilna potrzeba jego dopracowania (Parylak, Wolski 2007).

W krajach przodujących pod względem budownictwa hydrotechnicznego (m.in. USA, Wielka Brytania. Francja. Szwajcaria. Norwegia. Austria. Hiszpania) są powołane specjalne organy do zarządzania i nadzorowania bezpieczeństwa zapór (Wita - głos w "Dyskusji” -Zagadnienia Bezpieczeństwa Wodnego 2005). W Wielkiej Brytanii bezpieczeństwem zapór zarządza w imieniu państwa Departament Środowiska. Żywności i Rolnictwa. W Szwajcarii rolę tę spełnia Federalne Biuro Wód i Geologii, a w Norwegii - Norweska Dyrekcja Zasobów Wodnych i Energii - jest ona jednostką w Ministerstwie Przemysłu Naftowego i Energii. W Austrii bezpieczeństwem zapór zajmuje się Najwyższa Władza Wodna i Federalny Nadzór Zapór w Federalnym Ministerstwie Rolnictwa i Leśnictwa (Wita 2006).

Na koniec chcę dodać, że konstruktorzy i wykonawcy starają się projektować i budować coraz bezpieczniejsze zapory , stosując różne rozwiązania poprawiające warunki stateczności zapory czy zmniejszające prawdopodobieństwo utraty szczelności itp. Światowa Komisja ds. Zapór (WCD) opracowała, między innymi, kryteria i zalecenia dla projektowania, budowy i monitorowania zapór wodnych. W chwili obecnej, w wielu krajach jest wręcz niemożliwe wybudowanie zapory bez akceptacji społecznej.

U. Wymagania techniczne i administracyjne zapewniające warunki bezpieczeństw a zapór

Projekt, budowa i eksploatacja zapór musi spełniać określone wymagania techniczne i administracyjne, by zostało zapewnione bezpieczeństwo oraz skuteczna i ekonomiczna eksploatacja. Według Jankowskiego i Chmielewskiej (2008), których pogląd na ten temat przytoczono poniżej „słowo w słowo", zapory muszą odpowiadać wielu wymaganiom.

Wymagania techniczne

•    upora, fundament i przyczółki powinny zapewniać stateczność pod działaniem wszystkich rodzajów obciążeń (m.in. wodą ze zbiornika, trzęsienie ziemi);

•    zapora I podłoZe powinny być dostatecznie wodoszczelne i wyposażone w odpowiednią aparaturę kontrolno-pomiarową do kontroli przecieków, pozwalającą na bezpieczną eksploatację oraz utrzymywanie projektowanej objętości wody w zbiorniku.

•    zapora powinna mieć odpowiednią wysokość konstrukcji nawodnej, zapobiegającą przelaniu się fali powstającej na zbiorniku:

•    przyczółki powinny mieć możliwość takiego samego osiadania jak fundament zapory:

-    zapora powinna mieć odpowiednią wielkość przelewów i upustów, zabezpieczających przed przelaniem wody ze zbiornika podczas ekstremalnych dopływów.

Wymagania administracyjne

■ możliwość ręcznej obsługi i uruchamiania urządzeń przepustowych:

•    odpowiedni rodzaj oprzyrządowania do kontroli działania;

-    plan pomiarów i kontroli stanu technicznego zapory i budowli towarzyszących:

-    plan działania w wypadku zagrożenia;

•    program okresowych inspekcji przeglądów ogólnych ocen oraz odpowiednich modyfikacji;

-    dokumentację projektową, powykonawczą oraz zapisy działań eksploatacyjnych:

-    wspieranie środowiska naturalnego.

Poza tym. Minister Środowiska w Rozporządzeniu z dnia 20 kwietnia 207 r. (Dz. U. 2007, nr 16. poz. 579), uwzględniając przepisy ustawy Prawo wodne oraz wymagania Polskich Norm. określił warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budowle hydrotechniczne i ich usytuowanie. Przepisy zawarte w niniejszym rozporządzeniu należy stosować przy budowie i przebudowie budowli hydrotechnicznych.