334 (12)

17. ASTRONOMICZNE OKREŚLANIE CAŁKOWITEJ POPRAWKI

KOMPASU 17.1. ZASADY OKREŚLANIA CAŁKOWITEJ POPRAWKI KOMPASU

17.1.1. Uwagi praktyczne

Sprawdzanie prawidłowej pracy urządzeń do wskazywaniu kierunku jest jednym z podstawowych obowiązków nawigatora. Obowiązku tego nic należy zaniedbywać nawet wtedy, gdy statek ma możliwość ciągłej kontroli poz\cji obserwowanej. Jed-n\ m ze sposobów kontroli pracy urządzenia jest porównywanie dwóch informacji ze źródeł od siebie niezależnych. Przykładem może być porównanie wskazań kompasu magnetycznego z żyrokompasem. W wypadku jednak wadliwego działania jednego /. urządzeń należy skorzystać z trzeciego niezależnego źródła informacji.

Takim niezależnym źródłem na statku podczas żeglugi oceanicznej jest znany kierunek rzeczywisty na ciało niebieskie. Kierunek rzeczywisty, czyli azymut ciała niebieskiego, można obliczyć z dużą dokładnością w dowolnym momencie. Porównanie rzeczywistego kierunku na ciało niebieskie {NR) z kierunkiem wskazywanym przez kompas {NK) pozwala określić poprawkę przyrządu. Całkowita poprawka kompasu jest różnicą między rzeczywistym kierunkiem na dane ciało niebieskie a kierunkiem określonym za pomocą kompasu. Wyraża się to znanym w nawigacji wzorem

WT-NJT - cp\    (17.1)

Biorąc pod uwagę cykl dobowy obserwacji, całkowitą poprawkę kompasu można określić w następujących momentach:

1)    ze Słońca w momencie wschodu lub zachodu;

2)    ze Słońca w dowolnym momencie na odpowiednich wysokościach;

3)    z gwiazd i planet w momentach, gdy są widoczne na małych wysokościach.

W ogólnym ujęciu określenie całkowitej poprawki kompasu wymaga wykonania

następujących czynności:

1. Określenia namiaru kompasowego na dane ciało niebieskie i odczytania momentu oraz —jeśli żądana jest duża dokładność kierunku — zmierzenia wysokości namierzonego ciała.

334