338 (12)

17.2. OKREŚLANIE CAŁKOWITEJ POPRAWKI KOMPASU

Z CIAŁ NIEBIESKICH

17.2.1. Określanie całkowitej poprawki kompasu ze Słońca

Przystępując do określania całkowitej poprawki kompasu, należy mieć na uwadze dokładność pomiarów i obliczeń. Dlatego też całkowitą poprawkę kompasu ze Słońca określa się zazwyczaj na małych wysokościach, tj. w pobliżu momentów wschodów i zachodów. Trzeba przy tym rozróżniać wschody i zachody widoczne od astronomicznych <rys. 17.3).

Rys. I7.J. Wschód (zachód) widoczny i astronomiczny

Określając całkowitą poprawkę kompasu ze Słońca, wykonuje się następujące czynności:

1.    Oblicza się moment wschodu lub zachodu widocznego, na podstawie rocznika astronomicznego, w czasie uniwersalnym.

2.    Dokonuje się serii namiarów' kompasowych, które się uśrednia, a jednocześnie zapisuje się kurs kompasowy i moment obserwacji.

3.    Przyjmuje się z mapy współrzędne pozycji zliczonej dla .średniego momentu obserwacji namiarów kompasowych.

4.    Dla momentu obserwacji wyrażonego w czasie uniwersalnym określa się z rocznika astronomicznego deklinację Słońca. Jeśli obserwacji dokonuje się w dowolnym momencie, to dodatkowo określa się miejscowy kąt godzinny.

5.    Określa się azymut Słońca. Dla momentów wschodu i zachodu widocznego * korzysta się z tablic, w których są podane gotowe wartości azymutów dla deklinacji ciała niebieskiego i szerokości obserwatora (tabl. 21 i 2la. TN-74). Dla dowolnego momentu obserwacji do obliczenia azymutu stosuje się tablice ABC. H.D.

(H.O.) lub diagramy Wcira.

6.    Oblicza się różnicę między azymutem a namiarem kompasowym, otrzymując całkowitą poprawkę kompasu z odpowiednim znakiem.

m