350 351

głości kilku centymetrów od obiektu (odległość płytki od szkła 2 cm, a odległość osłony szklanej od skóry 4—6 cm).

Dwie mniejsze elektrody, ustawione nawet z większej odległości, nie dadzą tych warunków, ponieważ wtedy występuje zagęszczenie linii sił w odcinku pomiędzy środkowymi punktami elektrod. Należy jednak wziąć pod uwagę, że dawka miejscowa na powierzchni pod małą elektrodą jest większa niż pod dużą, ponieważ przy tej samej mocy prądu gęstość linii sił pola jest większa.

Elektrody sztywne dają nam również możliwości ustawień, podczas których nie zależy nam na głębokim przegrzaniu obiektu, lecz przeciwnie, na uzyskaniu działania fal krótkich wyłącznie w granicach pewnej określonej głębokości, aby uniknąć działania prądu na narządy wrażliwe. Dlatego podczas przegrzewania zatok czołowych, oka, ucha itp. ustawiamy jedną elektrodę sztywną (odpowiednich rozmiarów) na miejscu wskazanym do zabiegu, a drugą, zwykle większą, oddalamy od czaszki i nie ustawiamy w pozycji ściśle przeciwległej, lecz tak, aby linie sił nie przechodziły przez mózgowie.

Elektroda bierna jest wtedy elektrodą rozpraszającą.

Jeżeli dwie duże elektrody ustawimy przeciwległe, lecz w znacznym oddaleniu od powierzchni obiektu (powyżej 10—15 cm), to przegrzewać go będziemy w polu o słabym natężeniu, czyli w tzw. polu rozproszonym. Ustawienie powyższe stosujemy przy przegrze-waniu serca, płuc oraz głowy.

Możemy również zastosować tzw. metodę jednobieguno-w ą. Wtedy jedna elektroda sztywna (o dowolnej średnicy) ustawiona jest nad miejscem wskazanym do zabiegu. Drugą elektrodę pozostawiamy w trzymadle ustawionym pionowo. Przewody obu elektrod należy włączyć do aparatu. Przegrzanie warstw zależne będzie od wielkości i odległości elektrody czynnej.

Widzimy, że przy pomocy elektrod sztywnych możemy uzyskać zarówno przegrzanie warstw powierzchownych bez wywołania głębokiego efektu cieplnego, jak również przegrzanie głębokie bez powierzchownego.

Najbardziej intensywne i równomierne przegrzanie uzyskamy przy zastosowaniu elektrody kablowej, ułożonej w postaci cewki spiralnej.

Elektroda kablowa zwinięta w postaci cewki płaskiej tworzy elektrodę jednobiegunową. Odległość zwojów* wynosi 5 do 7,5 cm. Cewka może mieć 2, 3, maksimum 4 zwoje. Cewka płaska daje przegrzanie stosunkowo głębokie, lecz nierównomierne, silniej wyrażone w w^rar-stw*ach leżących bliżej elektrody. Pod elektrodę kablową należy założyć podkład z materiału frotowego, grubości 1,5—2 cm. Przy obliczaniu grubości podkładu uwzględnić należy ucisk, jaki wywierać będzie elektroda. Nie należy chorych układać na elektrodzie kablowej. Elektrodę w większości zabiegów układamy na uwidocznionej powierzchni obiektu.

Jeśli przegrzewamy w polu cewki płaskiej lub spiralnej obie kończyny dolne równocześnie, należy założyć pomiędzy stykające się powierzchnie ciała podkład grubości 2,5 cm, a następnie owinąć całość podkładem grubości 1—2 cm.

Elektroda kablowa nie wymaga regulacji dostrojenia obwodu leczniczego, ponieważ ma określoną pojemność, a przy jej użyciu wystarczające natężenie prądu uzyskuje się, gdy z aparatu czerpiemy moc wynoszącą połowę jego wydajności.

Podczas zabiegu przy użyciu elektrody kablowej w postaci cewki spiralnej chory nie odczuwa intensywnego ciepła na powierzchni skóry, ponieważ moc pola jest większa w głębszych warstwach przegrzewanego obiektu.

Układając zwoje cewki należy zachować równomierną między nimi odległość, aby prąd nie przepływał między zbliżonymi odcinkami kabla przez powierzchowne warstwy obiektu. Odległość między zwojami cewki spiralnej (solenoidu) nie może być mniejsza niż 5 cm. Pomiędzy równolegle przebiegającymi odcinkami końcowymi kabla zachować należy wystarczającą odległość (minimum 12,5—15 cm).

DZIAŁANIE FAL KRÓTKICH NA USTRÓJ

W polu kondensatorowym tkanki o dużym oporze właściwym nie przedstawiają przeszkody dla przepływu prądu wielkiej częstotliwości, ponieważ posiada on fizyczne cechy zarówno prądu przewodzenia, jak i prądu przemieszczenia.

Mimo że prąd krótkofalowy przepływa przez przewodniki metalowe prawie wyłącznie po ich powierzchni, nie stwierdza się tego objawu u obiektów biologicznych.

Przegrzanie na powierzchni obiektu wystąpi tylko wtedy, gdy elektrody są ustawione w małej odległości od skóry lub gdy obiekt jest mniejszy od rozmiaru elektrod. Zagęszczenie linii sił prądu może wystąpić również wtedy, gdy powierzchnia obiektu jest wilgotna. Na skórze spoconej łatwo występują oparzenia cieplne.

Wpływ fal krótkich na ustrój polega na ich działaniu cieplnym, elektrycznym, bakteriobójczym i biologicznym. Wśród tych właściwości najistotniejszy jest efekt cieplny.

Utrzymuje się pogląd, że istnieje również tzw. „swoiste działanie fal krótkich”, które charakteryzuje się tym, iż wywiera ono odmienny wpływ na ustrój niż inne rodzaje energii elektrycznej lub cieplnej. W swej istocie różnica ta polega głównie ,    na tym, że energia cieplna powstaje bezpośrednio w tkankach, jako skutek działania

pola kondensatorowego lub pola indukcyjnego.

Większość autorów podaje, że nie ma zasadniczej różnicy pomiędzy działaniem fal krótkich (np. 12 m) a ultrakrótkich (4—6 m), lecz o efekcie cieplnym decyduje natężenie pola elektromagnetycznego. Natomiast

351