36 37 (20)

nego zwiększania ciepłoty wody rozszerzenie naczyń krwionośnych występuje również powoli. Jednocześnie z rozszerzeniem naczyń skórnych stopniowo ulegają rozszerzeniu naczynia głębiej położone. Stwierdzono również, że przy kąpieli stopniowanej jednej kończyny (górnej lub dolnej) występuje poprawa krążenia i rozszerzenie naczyń krwionośnych w kończynie drugiej, ponieważ bodźce cieplne przenoszą się przez przynależny odcinek rdzenia i przy współudziale układu współczuLnego. Dlatego w przypadkach owrzodzeń troficznych, żle gojących się ran, stanów pourazowych z ubytkami skóry itp., gdy istnieje przeciwwskazanie do zanurzenia odnośnej kończyny w^r w^rodzie, uzyskać można w niej poprawę krążenia przez kąpiel kończyny drugiej (odczyn konsensualny).

Kąpiele kończyn górnych, zwłaszcza lewej, stosuje się w celu uzyskania rozszerzenia naczyń wieńcowych serca. Nie należy ich jednak stoso-wać w okresie napadu dusznicy.

W mechanizmie odruchowego rozszerzenia naczyń w narządach wewnętrznych bierze udział układ wegetacyjny odpowiadający odcinkom rdzenia.

Technika zabiegu. Do wykonania zabiegu służą specjalne wanienki: podłużne, płytkie dla kończyn górnych, głębsze owalne dla kończyn dolnych. Wanienki są zaopatrzone w otwór w ścianie bocznej dla odpływu nadmiaru wody. Wanienki wypełnia się ciepłą wodą o temp. 35—37°C. Kończyny górne zanurza się do poziomu powwżej stawni łokciowego, dolne do połowy łydek. Dolewając gorącą wodę, podwyższa się stopniowo w ciągu 10—15 minut temperaturę do 42°C — zwykle o 1° w ciągu 1—2 minut. Chory podczas zabiegu siedzi w płaszczu kąpielowym, okryty kocami dla zabezpieczenia przed utratą ciepła. Na głow^rę należy mu położyć chłodny okład. W czasie zabiegu chorego należy nadzorować, obserwując jego samopoczucie i stan tętna.

Zabieg może być u ciężko chorego wykonany w pozycji leżącej w łóżku. W tych warunkach możemy wykonać kąpiel jednej lub obu kończyn górnych.

Gdy chory zacznie się pocić, nie należy podwyższać temperatury wody, lecz utrzymać ją na uzyskanym poziomie przez dalszy okres 10—15 minut (jeżeli chory dobrze znosi zabieg). W kąpieli o temperaturze stopniowanej częstość tętna wzrasta, lecz przeważnie nie przekracza 85—95 uderzeń na minutę. Zwiększenie ilości uderzeń powyżej 100 na minutę jest wskazaniem do przerwania zabiegu. Po zabiegu częstość tętna wraca do normy i stwierdza się jego lepsze wypełnienie. Gdy stosujemy kąpiel rąk o temperaturze stopniowanej u chorych na serce, to nie powinna ona przekraczać 40°C.

Po ukończeniu kąpieli, aby uzyskać powolne ochłodzenie ciała, należy chorego ułożyć do łóżka, okryć lekkimi wełnianymi kocami, które stopniowo zdejmuje się w ciągu 20—25 minut.

Specjalne urządzenia do kąpieli o temperaturze stopniowanej wyposażone są albo w zbiorniki z regulacją dopływu wody, albo też w wanienki posiadające w bocznych ścianach izolowane grzejniki oporowe. Odpowiednia regulacja natężenia prądu warunkuje stopniowe podnoszenie się temperatury wody, co sprawdzamy termometrem.

Stosuje się kąpiele metodą Hauffego w bezsenności, chorobach układu naczyniowego, w zaburzeniach naczynioruchowych, łagodnym nadciśnieniu, dychawicy oskrzelowej itp. Kąpiele są na ogół dobrze znoszone przez chorych.

Kąpiele parowe ogólne

Ogólne kąpiele parowe wykonuje się w łaźniach lub szafkach parowych.

Łaźnia parowa całkowita

Łaźnia parowa polega na przegrzewaniu w parze wodnej. Temperatura pary wodnej w pomieszczeniu zabiegowym wynosi od 40 do 45°C. Parę wodną do pomieszczenia zabiegowego doprowadza system rur ułożonych pod ławkami. Rury posiadają drobne otwory.

Czas trwania zabiegu wynosi od 15 do 30 minut. Zabiegi wolno stosować dwa razy w tygodniu. Po zabiegu chory otrzymuje letni natrysk lub kąpiel.

Łaźnia parowa szafkowa

Do zabiegu służy rodzaj drewnianej szafki, do której za pomocą perforowanych rur doprowadzona jest para wodna. W górnej ścianie szafki znajduje się otwór dla głowy chorego. Chory siedzi w szafce na ławeczce. Szyję chorego osłaniamy szczelnie ręcznikiem. Na serce i głowę kładziemy zimny okład. Szafka wyposażona jest w termometr.

Zabieg rozpoczynamy od temperatury pary wodnej wynoszącej około 40°C i powoli zwiększamy ją do 50°C. Czas zabiegu wynosi od 10— —15 do 20 minut. Kąpiel parową stosuje się 2—3 razy tygodniowo. Seria wynosi do 10 zabiegów.

Łaźnie parowe należą do zabiegów silnie działających ze względu na uzyskiwane ogólne przegrzanie ustroju i pocenie. Nie stosujemy kąpieli parowych u chorych z niewydolnością krążenia, wyniszczonych, skłonnych do krwawień, w chorobach płuc i w ostrych stanach chorobowych.

Szafki parowe mają pierwszeństwo przed łaźniami, ponieważ chory nie oddycha parą wodną i można dowolnie regulować temperaturę wewnątrz szafki.

Wilgotne zawijania i okłady z wełny parowanej

Wilgotne zawijania i miejscowe okłady z wełny parowanej stosuje się jako metodę leczniczą w chorobie Heine-Medina oraz w przykur-

37