373 (13)

373

Ktmtamimscjm a zjawiska pokrewne

I. (A— x)-HB- y )-<?. np. konstrukcja składniowa oczekiwać m coś z oczekiwać tteyoś (A; tutaj umowna kolejność członów podstawy) i czekać na roł(Bj x^:e*czegox. y=czckać. (kontaminacja względnie stała, systemowa); „wabić nćkoho k studijej 4— wabić nekoho na studij/radźić nikomu k studijef'*'. ,,vor-wieg;end<Mher-wi<tyend und wr-herrschend"*²\ ^alumph (galłop plus trhmtphY^nA itd.

Ila. (A- x)-^B=<r. np. pszenżyto (termin rolniczy; kontaminacja względnie stała) z pszenica i żyto, anhetrejffen z antreffen i betreffen** itd.

ITb. A-^(B ~x)=C. np. śwtnialista ‘ten. kto nieuczciwie dostał się do finału' (komami naci a żartobliwa) z Świnia i finalista itd.²*

lila. (A-x)+x+(B-x)^,,C, np. Chromikołctj z Chromik i Mikołaj²⁷ itd.

Illb. (A-x)+x-HB~x-y)=C. Jest to niewielka modyfikacja poprzedniej formuły. Chodzi tu. ogólnie biorąc, o to. że w jednym z członów (A lub B; tutaj właśnie w członie B) może wypaść dodatkowo jakiś element (zob. wyżej y). Przykładem jest nazwa dawnego sklepu w Poznaniu: Nautykwariai (..Oferuje art. marynistyczne”) najprawdopodobniej z nautyka i antykwariat. gdzie x=tyk, y=an itd.

IV. (A-xHB-yHC-z)=D. Jest to, naturalnie, zmodyfikowany typ I (zob. wyżej). Chodzi w tym wypadku o kontaminacje, których podstawy składają się z trzech członów. Ogólniej biorąc, reprezentuje to kontaminacje, których podstawy składają się z więcej niż z dwu członów. Oczywiście, swoją część mogą stracić wszystkie człony [np. A, B, C... (elementami, które nie wchodzą do pochodnika są wówczas: x. y, z...)], mogą tę część stracić tylko niektóre człony [np. A, B (elementami, które nie wchodzą do pochodnika są wówczas: x, y)], może też swoją część stracić np. tylko jeden człon [np. A lub B, lub C... (elementem, który nie wchodzi wówczas do pochodnika jest x)]. W każdym jednak razie, tak jak poprzednio (zob. wyżej podane formuły od I do Illb włącznie), przynajmniej jeden z członów traci swoją część (pewną substancję; por. wyżej). Jest to ważna cecha tylko kontaminacji.

Oto jeden z przykładów: Do najważniejszych odmian to są astry (kontaminacja składniowa o charakterze chwilowym; wypowiedź specjalisty z zakresu ogrodnictwa, podana w telewizji) z Do najważniejszych odmian należą astry (A)+Nąjważniejsze odmiany to astry (J$)+Najważniejszymi odmianami są astry (C), gdzie x—należą, Y=najważniejsze odmiany, z=najważniejszymi odmianami.

Wszystkie podane wyżej zapisy są uproszczone. A, B, C... to człony podstawy kontaminacji, C lub D... to pochodniki, x, y lub x, y, z...to elementy podstawy kon-

²²    Zob. H. Sewc-Schuster, Gramatika hornjoserbskeje rśće. 2. zwjazk — syntak.su. BudySin 1976, s. 28.

²³    Zob. J. E r b e n, Deutsche Grammatik. Ein Abriss. Munchcn 1972, s. 169.

²⁴    Zob. J. A 1 g e o, T. P y 1 e s, The Origins and Development of the English Language. New York-San Dicgo-Chicago-San Francisco-Atlanta-London-Sydney-Toronto 1982, s. 279.

²⁵    Zob. A. Szulc, Podręczny słownik językoznawstwa stosowanego, op.cit., s. 122.

²⁶    Przykład wzięty z artykułu S. G rab i a s a, Kontaminacje..., op.cit., s. 123. Klasyfikacja autora tego artykułu różni się od mojego podziału.

²⁷    Przykład wzięty z książki D. Buttlerowej, Poiski dowcip językowy. Warszawa 1968, s. 111 i n.