3

36 Źródła i zakres informacji

powszechne o szerokim zakresie. Pierwszy z nich zobrazował stan ludności w dniu 30IX 1921 r.. drugi — w dniu 9 XII1931 r.

Po zakończeniu drugiej wojny światowej w dniu 14 II 1946 r. przeprawa* dzono spis sumaryczny ujmujący stan i strukturę ludności według wieku (kilka grup) oraz płci. Pełny Narodowy Spis Powszechny przeprowadzano pięciokrotnie, w dniach 3 XII 1950_ r., 6X11 1960 r., 8X11 1970 r., 7 XII 1978, a ostatnio w dniu 6 XII 1988 r. ^Przyspieszenie o 2 lata w stosunku do lat zakończonych na 0 terminu spisu uzasadnione było uznaniem celowości dostarczenia organom planistycznym dostatecznie wcześnie materiału wyjściowego do opracowywania kolejnego planu rozwoju społeczno-gospodarczego Polski.

2.2.1. Ogólne zalecenia

Zgodnie z zaleceniami Organizacji Narodów Zjednoczonych spisy powszechne powinny odbywać się co 10 lat, w latach zakończonych ną 0 (np. 1960, 1970,...) lub im bliskich. Przeprowadzanie spisów ludności we wszystkich krajach w zbliżonych terminach ułatwia przeprowadzanie szacunków ludnościowych w skali całego globu.

Warto zwrócić uwagę, że w warunkach gospodarki planowej celowe jest określanie stanu i struktury ludności według podstawowych cech demograficznych i społeczno-zawodowych częściej niż raz na 10 lat. W polskiej praktyce statystycznej w okresach międzyspisowych ustalano dodatkowo stan i strukturę ludności według płci, wieku i rozmieszczenia terytorialnego na podstawie danych ksiąg meldunkowych, co pozwalało na wprowadzanie różnych korekt, zwłaszcza w podziale ludności na miejską i wiejską.

Dobrze przeprowadzony spis ludności musi spełniać wiele podstawowych warunków. Do najważniejszych należą:

1)    precyzyjne określenie badanej zbiorowości pod względem rzeczowym, terytorialnym i czasowym,

2)    właściwy układ formularzy, jednoznacznie sformułowane pytania i dobra instrukcja,

3)    dobra organizacja,

4)    pozytywny stosunek ludności do spisu.

Precyzyjne określenie badanej “Zbiorowości pod względem rzeczowym wymaga bardzo szczegółowego ustalenia, jakie osoby należy spisać. Ta, zdawałoby się prosta, kwestia może jednak w praktyce budzić zasadnicze wątpliwości, np. czy spisywać tylko ludność stale zamieszkującą daną miejscowość, czy również i tych, którzy przebywają czasowo lub są nieobecni czasowo (okresowo) ze względu na odbywaną naukę itp. Co należy rozumieć przez czasową nieobecność?

Zgodnie z obowiązującymi w Polsce przepisami osoba zameldowana „na zamieszkanie” w jednej miejscowości może być jednocześnie zameldowana „na