9

42 Źródła t zakres informacji

dzie, w którym zastał je rachmistrz w dniach spisu, oczywiście po dokładnym sprawdzeniu, że osoby te uprzednio nie zostały spisane. Notowano przy tym, te osoby te „nie niają stałego miejsca zamieszkania” i przy opracowywaniu spisu zostały zaliczone do zamieszkałych w miejscu spisania.

Osoby, które w momencie spisu zmieniały miejsce stałego zamieszkania, spisywano jako mieszkańców stałych w nowym miejscu zamieszkania, jeśli nie zostały już spisane w poprzednim.

Obywatele państw obcych, zatrudnieni w przedstawicielstwach dyplomatycznych, urzędach konsularnych oraz w innych placówkach zagranicznych (określonych odrębnymi przepisami) wraz z członkami rodzin nie podlegali spisowi. Natomiast pozostali obywatele państw obcych oraz osoby bezpaństwowe, znajdujące się w Polsce, spisani zostali jako mieszkańcy stali bądź czasowo przebywający, wedle zasad stosowanych wobec obywateli polskich.

Reasumując należy stwierdzić, iż układ rubryk formularza stosowanego w spisie z 1960 r. umożliwił uzyskanie danych dotyczących osób:

—    stale zamieszkałych, obecnych w momencie spisu w spisywanym mieszkaniu (pomieszczeniu),

—    stale zamieszkałych, czasowo nieobecnych w spisywanym mieszkaniu (pomieszczeniu),

—    nie posiadających stałego miejsca zamieszkania,

—    przebywających czasowo, stale zamieszkałych w innych mieszkaniach w tej samej lub innej miejscowości.

Opracowaniem objęto trzy pierwsze grupy spisywanych osób. Przez zbilansowanie grup 2 i 4 można upewnić się co do wartości otrzymanych wyników. Liczba osób czasowo przebywających powinna się równać liczbie osób czasowo nieobecnych (jeśli uwzględni się tylko ruch obywateli polskich w ramach granic kraju). Faktyczną liczbę czasowo przebywających powiększa się o liczbę czasowo przebywających obywateli państw obcych i bezpaństwowców podlegających spisaniu, natomiast faktyczna liczba czasowo nieobecnych obejmuje liczbę obywateli polskich czasowo przebywających za granicą. Te dwie ostatnie grupy mogą się nie bilansować.

Pytania o przyczynę czasowej nieobecności lub czasowego pobytu mają pomóc w poprawnym spisaniu ludności i opracowaniu materiału statystycznego, a zatem noszą charakter kontrolny. Natomiast zapis o miejscu stałego zamieszkania osób czasowo przebywających pozwala na sporządzenie, w przekroju terytorialnym, bilansu ludności czasowo przebywającej i czasowo nieobecnej.

Decydujące znaczenie dla precyzyjnego ustalenia stanu liczebnego ludności ma jej spisywanie według stanu w momencie krytycznym spisu. Jest to o tyle ważne, że czynności spisowe przeciągają się na okres od kilku dni do jednego tygodnia (zwłaszcza na wsi). Rachmistrz spisowy odwiedzający określone mieszkanie po kilku dniach od momentu rozpoczęcia spisu może nie zastać pewnych osób, które przebywały w nim w momencie krytycznym spisu, co mogłoby spowodować nie-