34 35 (30)

uzależnień młodzieży od środków odurzających lub zjawiskami negatywnych podkultur młodzieży.

Określenie problemów jako „ściśle praktycznych” jest umowne, w poszukiwaniach badawczych istnieją bowiem pierwiastki teoretyczności:

1.    Badacz podejmujący się rozwiązywania problemów praktycznych przystępuje do dzieła, dysponując określoną wiedzą teoretyczną, która daje mu możliwość trafnego opisu, diagnozowania, wyjaśniania, rozumienia, interpretowania faktów i zjawisk pedagogicznych.

2.    Badacz-teoretyk może czerpać inspiracje badawcze z problemów praktyki lokalnej do poszukiwań poznawczych zakrojonych na szeroką skalę z zamysłem wzbogacenia teoretycznej wiedzy pedagogicznej.

Niżej przytaczam wybrane aktualne problemy praktyczne, osadzone w kontekście wiedzy teoretycznej, ale skierowane na ściśle sprecyzowany obszar bieżącej praktyki pedagogicznej.

J. Kujawiński, dokonując analizy możliwości korzystnego pedagogicznego współdziałania nauczycieli i uczniów z wykorzystaniem metod wspierania edukacyjnego, formułuje pytanie:,Jakie metody i formy edukacyjne pozwalają Nauczycielom kierować pracą Uczniów, a jakie pozwalają im współdziałać partnersko z Uczniami i Uczniom ze sobą?”¹.

W procesie kształcenia w nowoczesnej szkole dużą wagę przywiązuje się do samodzielnej pracy uczniów. A. Kozerska podjęła się w toku badań eksperymentalnych rozstrzygnięcia zagadnienia: „Czy samodzielna praca uczniów klasy III SP w nauczaniu zintegrowanym zwiększa zasób opanowania nowych wiadomości i umiejętności w zakresie matematyki i wiedzy o środowisku społeczno-przyrodniczym?”². Inaczej rzecz ujmując: „Jaki jest wpływ samodzielnej pracy uczniów klasy III SP w nauczaniu zintegrowanym na zwiększenie zasobu opanowania nowych wiadomości i umiejętności w zakresie matematyki i wiedzy o środowisku społeczno-przyrodniczym?”.

E. Szadzińska, zwracając uwagę na innowacyjne podejście do działań pedagogicznych poprzez wykorzystywanie przez praktyków wiedzy metodologicznej, daje wstępną odpowiedź na pytanie: „Jakie są możliwości wiązania wiedzy pedagogicznej z metodologiczną w praktycznych działaniach pedagogicznych?”³.

Ważnym składnikiem nowoczesnego kształcenia jest komunikacja zwrotna między nauczycielem i uczniami, komunikacja efektywna. Wyraża się ona w takim zadawaniu pytań przez nauczyciela, a także przez uczniów, na które mogą odpowiadać wszyscy uczniowie w klasie, które uruchamiają aktywność poznawczą wszystkich uczniów, dzięki czemu wszyscy uczestniczą czynnie w lekcji. Amerykańskie badaczki S. F. Rief i J. A. Heimburge celnie ujmują typowe sytuacje występujące w tym zakresie w klasie szkolnej: „Do najważniejszych procesów, zachodzących podczas nauki należy zadawanie pytań i odpowiadanie na nie. Wielu nauczycieli nieświadomie używa takich technik zadawania pytań, które wykluczają udział wielu dzieci z klasy. Ważne jest, byśmy zmienili podejście i zwiększyli repertuar skutecznych technik zadawania pytań, które obejmują wszystkich uczniów. [...] W tradycyjnych klasach nauczyciel zadaje pytanie i wzywa do odpowiedzi poszczególnych uczniów, a reszta klasy ma siedzieć spokojnie i słuchać. W niektórych klasach zdarza się, że przez wiele dni, tygodni, a może nawet miesięcy niektórzy uczniowie nie dzielą się głośno swoimi myślami i pomysłami”⁴.

W związku z powyższym można sformułować pytanie badawcze o dużym ładunku użyteczności praktycznej: „Jakie stosować strategie zadawania pytań, by dać uczniom możliwości częstych odpowiedzi?”. Cytowane autorki proponują między innymi następujące strategie: seminarium sokratejskie, wzajemne nauczanie uczniów, odpowiedź w parach, kierowane czytanie. Rzecz warta jest uwagi badawczej.

Riorąc pod uwagę potrzebę ulepszenia praktyki kształcenia w szkole podstawowej, między innymi przez stosowanie integracji kształcenia blokowego, E. Kameduła podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie: „Jak doskonalić proces kształcenia w szkole podstawowej?”⁵.

35

1

   J. Kujawiński, Współdziałanie partnerskie w szkołę Uczniów z Nauczycielami i Uczniów ze sobą, Poznań: Wydawnictwo ERUDITUS 1998, s. 60.

2

   A. Kozerska, Wpływ samodzielnej pracy ucznia na wyniki kształcenia, w: Edukacja jutra, pod red. K. Denka, T. Koszczyca, M. Lewandowskiego, Wrocław: Wydawnictwo WTN 2003, s. 214.

3

   E. Szadzińska, O powiązaniu wiedzy metodycznej z metodologiczną w działaniu pedagogicznym, w: Edukacja jutra, dz. cyt., s. 121 i nast.

4

   S. F. Rief, J. A. Heimburge, How to reach and teach all students in the inclusiue classroom: Ready-to-Use Strategies, Lessons and Actioities for Teaching Students with Di-verse Leaming Needs, San Francisco: John Wiley and Sons 1996, s. 235.

5

   E. Kameduła, Doskonalenie procesu kształcenia w szkole podstawowej, w: Edukacja jutra, dz. cyt., s. 157.