3 (2466)

powiadającą mu tablicę stanów. Stan wyjściowy Q jest funke,.. ftanu wejść aktualnie i wcześniej zaistniałych. Stanem logicznie niedozwolonym jest stan 1 na obu wejściach. Zdarzenie to powoduje nieokreślony pod względem logicznym stan wyjść przerzutnika (rys. 6.7c).

Rys. 6.7. Przerzutnik RS: a) asynchroniczny, b) synchroniczny, c) tablica stanów (q — stan poprzedni)

[8]

Na podstawie tablicy stanów logicznych przerzutnika RS można określić funkcję logiczną wiążącą stan wyjścia Q ze stanem wejść RS oraz stanem poprzednim q

Q =f(S,R,q) - S + q-lR

pod warunkiem, że S ■ R = 0.

Aby wykluczyć jednoczesność stanów wysokich na obu wejściach R i S, można oba wejścia połączyć za pomocą negatora - rys. 6.8 (tzw, przerzutnik typu D).

Rys. 6.8. Przerzutnik typu D: a) schemat, b) tablica stanów, jeżeli CK = I [8]

Stan przerzutnika na wyjściu Q jest równy stanowi na wejściu D, ale przy poprzednim takcie zegara. Przesianie informacji z wejścia na wyjście następuje, gdy CK = 1. Funkcja logiczna przerzutnika ma postać Q_n = D_ni, gdzie n - kolejne takty zegara CK. Układ ten opóźnia przesył informacji o jeden takt zegara.

Innym rozwiązaniem pozwalającym uniknąć ograniczeń, o których wspomniano w przypadku przerzutnika RS, jest przerzutnik JK Master-Slave — rys. 6.9. Układ ten składa się z dwóch przerzutników RS w pętli sprzężenia zwrotnego.

Zmiana stanu przerzutnika Master następuje przy sygnale zegarowym CK = 1 (Slave jest zablokowany).

Przerzutnik Slave może zmienić stan, jeżeli sygnał zegara zmieni się ze stanu 1 na 0. Informacja z wejść JK pojawia się na wyjściu przerzutnika Master podczas dodatniego zbocza sygnału CK. Odblokowanie przerzutnika Slave i ustalenie stanów tego przerzutnika następuje podczas opadającego zbocza impulsu zegarowego. Cykl pracy całego układu składa się z dwóch taktów, a układ pracuje stabilnie (nie występują stany nieustalone). Funkcja logiczna opisująca pracę przerzutnika (na podstawie tablicy stanów) przyjmuje postać:

Q = J-q + Kq

Gdy J = K = 1, funkcja logiczna przyjmuje postać Q - q. Oznacza to, że zmiana stanu na wyjściu przerzutnika następuje pod wpływem opadającego zbocza sygnału zegara. Natomiast częstotliwość sygnału na wyjściu tego przerzutnika jest dwukrotnie mniejsza niż sygnału sterującego CK - rys. 6.10. Przerzutnik ten nazywany jest - dla tych warunków pracy - przerzutnikiem typu T (Toggle - przerzutnik bistabilny).

a)

r	Q
0	<?
1

To

Rys. 6.9. Przerzutnik JK Master-Slave: a) schemat, b) tablica stanów [8]

Rys. 6.10. Przerzutnik typu T: a) schemat, b) tablica stanów, c) przebiegi czasowe [8]

Przerzutniki mają wielorakie zastosowanie, np. w układach zliczających — tzw. licznikach. Na rys. 6.ił pokazano schemat licznika dwójkowego składającego się z trzech przerzutników typu T.

Zaprezentowany na rys. 6.11 cykl zmian sygnałów na poszczególnych wyjściach przerzutników pozwala przybliżyć pojęcie pojemności licznika (tzw. okres licznika),

89