41 (17)

licznych odbiorców oraz Ich masowy odbiór.

Kultura popularna wiąże elf z tzw. trzecim układem kultury. Dociera dzlf nawet do bardzo odległych od centrów Życia kulnńalnego miejscowości i umożliwia przełamanie izolacji kulturalnej społeczności lokalnych, dając tym samym szanse uczestnictwa w kulturze pooadlokalncj. Jest to głównie kultura związana z czasem wolnym, z zabawą f rozrywką. Kategoria czasu wolnego pojawia się w społeczeństwach industrialnych. gdzie następcze fcMe rozgraniczenie czaro pracy i czasu wolnego, któty jest przeznaczany także na uczestnictwo w kulturze. W społeczeństwach agrarnych czas pracy i wypoczynku nie byt tak dokładnie rozgraniczany. Każdej pracy lowaizyigda pewna porcja zabawy, przed je) rozpoczęciem albo po zakończeniu. Forma organizacji pracy. Jaką

rozwinął przemysł, wyklucza takie współistnienie. Kle sposób wyobrazić sobie, aby pracy w fabryce rowanyazyta taka forma nbawowej aktywności, jak dawniej pracy w potu. Ograniczanie pracy do ftmkcjł produkcyjnych zrodziło ogromne zapotrzebowanie pa proste formy kotary, umoZliwląlącc anoeiiinowyrn masom pracującym w anonimowych fabrykach odpoczynek po pracy i uczestnictwo w kulturze. Funkcje te lepiej lub gorzej pełni kultura masona, czy też popularna.

Treści kultury popularnej muszą być dostępno dla szerokich kręgów odbiorców, stąd konieczność ich uproszczenia, sprowadzenia do prostych schematów. Na ogól kultura popularna powiela pewne wątki, stąd Jej brak oryginalności. Jest produkowana (nie tworzona) przez profesjonalnych wytwórców, którzy kierują się -.często .zapotrzebowaniem* rynku.

Kultura popularna posiada swoich krytyków I obrońców. Krytycy podnoszą głównie Jej wtómość, wulgarność. . • brak treici ambltnlejazych, zmuszających odbiorcę do wysiłku intelektualnego. Zwracają uwagę na fakt Ze kultura masowa bywa wykorzystywana do manipulowania ludźmi, zniewalania ich nmyslów, narzucania gustów I prcfćfcncjl środków przekazu. Mass media w społcczcóstwle noirocaesuym określane sąjako czwarta władza I często lą środkiem uzyskiwania wpływów politycznych. Zwolennicy kultury popularni zwncą|ą uwagę aa Jaj demokratyczny charakter, zgodnolć z gustami najliczniejszych uczestników życia kultuahiego, dostępno jć nawet dla mieszkańców oddalonych wsi i miasteczek.

Kotara popularna Jest także krytykowana przez tzw. suchy kontrkultury, czy kultury akeraslywAąj.

Krytykowana z różnych pozycji bywa zasada „wspólnego mianownika?, obowiązująca w kulturze masowej. Zgodnie z nią eliminowane są z przekazów masowych treici kontrowersyjne, wzbudzające konflikty polityczne, narodowościowe czy religijno. Taki Wiga otaczającego świata, sprowadzona niekiedy do prostych wątków ( melodnmatycznych, humorystycznych, dramatycznych, seksualno-tomansowych, personalnych) skutecznie Mszuje odbiór rzeczywistoici społecznej, godząc odbiorcę z istniejącym porządkiem społecznym. Służy to tym samym legitymizowaniu tego porządku 1 utrwilanln określoną) postaci struktury społecznej.

W kulturze popularnej mamy do cgmienia z zasadą homogenizacji Md, w mydl której treici o różnej wartoicł artystycznej I intelektualne) prezentowane są odbiorcy jako mąjąco jednakową wartość, odbiera on w jednakowy sposób treici należące do szczytowych oslągnlęó kultury oraz produkty standardowej dzhtlalnoicl twórców kultury popularnej. Ne skutek homogenizacji ginie dystans i wszelkie hierarchie ważności. Ne równi traktuje się treici o niejednakowej wartoicł formalną] I różnym poziomie artystycznym, np. reklamy, telenowele i arcydzieła sztuki filmową).

Trzecim typem kultury symbolicznej jest knkura elitarna. Jąj twórcami są oryginalni profesjonalni autorzy, których dzieła uznane zostały przez zawodowych krytyków artystycznych i środowisko samych twórców.

Odbiór katony elitarnej wymaga spegahego przygotowania, często wiąże się z ogromnymi knotami, bowiem

dzieła te są tylko pojedynczymi egzemplarzami obrazu czy rzeźby. Treóri katary eittamej zyskują trwałą wartoić, a niektóre z nich akładąją się na dorobek kulturalny luddtośd, np. dzieła szarki czy systemy filozoficzne.

Uczestnicy kultury elitarnej stanowią wyselekcjonowany krąg odbiorców, chociaż nie pokrywa się on ani z eiką polityczną sol eknooroiczną danego społeczeństwa. Elitarny zasięg tej kulasy wynika za stopnia trudność i odbiorą jej dzieł, które szeroka publicznołć uważa za niezrozumiałe, trudna, a nawet dziwaczne.

Istotną falują społeczną kulimy ęihżnej jest tworzenie nowych wzrtofci I określanie Horników rozwoju sztuki. Bywa ona także źródłem inspiracji dla twórców kultury popularnej, którzy rozpowtrrchnJąją pewne jąj wątki oraz kryterium oceny ich twórczości.

W życiu zbiorowym ważną rolę odgrywąlą symbole, będące elementami rytuałów religijnych, narodowych, regionalnych czy zawodowych. Zalicza się Jo do kabury symbolicznej, chociaż ale mieszczą się w ramach żadnego z trzech omówionych typów tatary symbolicznej - kultury indowej, kukmy popularnej i kutasy ebtaraej. Przy ich pomocy wyrażane są zbiorowo sensy I wartości. Symbolizują one Idde wartości, jak ojczyzna, solidarność narodowa i społeczna, ruch społeczny, pamięć walki o niepodległość, czy honor firmy. Jak pisze K Kloakowska, (...) symbole są interpretowine zawsze indywidualnie, a często manifestowane i przeżywane zbiorowo, co wzmaga Ich siłę ckeprcsyjnąl7. Każdy członek zbiorowości Inaczej interpretuje takie wartoicł, jak tjeąyżaa, demokracja, pokój, eoUdarnoić, sprawiedliwość.

Funkcją społeczną aymboli jest Jednoczenie ogromnych zbiorowości, często kfficumflionowych, I mnożllwianlc eeoblńego wyrazu lażtlemu człowiekowi, laday w nich oczoetniczy. Niesie lo tekze niabrzpiaczrtstwo manipulowania symbolami dla osiągnięcia celów I korzyści nic za Wizę zgodnych z celami I zamiarami