41 (300)

AKWARIUM

V >

Materiał ceramiczny o porowatej strukturze przeznaczony do filtracji biologicznej. Dostępne sq różne wielkości pierścieni ceramicznych, co ułatwia efektywne wypełnienie nawet najmniejszych komór filtrów

wkładami czy pracę bakterii w akwarium pozbawionym filtra. Przypuszczam, że niejednokrotnie spotkaliście się z koncepcją zbiornika roślinnego bez filtracji, która jest ciekawa i warta doświadczenia. Jednak nie próbujcie takiego rozwiązania w akwariach dedykowanych rybom, w których obciążenie materią organiczną i wydalinami ryb jest znacznie większe. Jako ciekawostkę podam, że małe gatunki ryb i ryby młode mają znacznie szybszą przemianę materii niż ryby duże. Pstrąg o masie 2 g zużywa 520 mg 0,/kg/h, produkując 50 mg Ntfy/kg/h, podczas gdy ryby dorosłe o masie 1 kg potrzebują 240 mg 0,/kg/h i produkują 6 mg NH₍/kg/h (a więc 1 kg małych pstrągów zużyje więcej tlenu i wyprodukuje więcej jonów amonowych niż jedna kilogramowa ryba tego gatunku). Ryby tropikalne przemianę materii mają jeszcze intensywniejszą, a więc i podane wartości będą wyższe.

Bakteriom w filtrze możemy zaszkodzić, gdy użyjemy w akwarium środków bakteriobójczych. Pozbędziemy się również ich części podczas okresowego płukania filtra. Powielane w różnych opracowaniach akwarystycznych zalecenie, by płukać gąbki w wodzie odlanej z akwarium, chociaż ma uzasadnienie w teorii, w praktyce zupełnie się nie sprawdza. Nie znam akwarysty z wieloletnim stażem, który stosowałby tę mało skuteczną metodę czyszczenia wkładów filtracyjnych. Letnia bieżąca woda sprawdza się najlepiej w płukaniu zapchanych gąbek.

Ponadto często zapomina się o fakcie, że materia organiczna zgromadzona w filtrze i bakterie tam żyjące zużywają duże ilości tlenu. Zaniedbany zbiornik, nieodmulane dno, brudny filtr to początek katastrofy, gdy podczas naszej nieobecności dojdzie do przerwy w dostawie prądu lub z jakichś innych przyczyn woda przestanie być natleniana. Rozwój bakterii w urządzeniach filtracyjnych przebiega według pewnego schematu zależnego od zmieniających się pod wpływem działania bakterii warunków środowiska.

Fazy rozwoju kultur bakteryjnych

1.    faza adaptacyjna (opóźnionego rozwoju) — bakterie wytwarzają potrzebne do rozkładu danego substratu enzymy

2.    faza maksymalnego wzrostu - komórki namna-żają się z maksymalną intensywnością nieograniczoną dostępem substratu

3.    faza spowolnionego wzrostu — przyrost komórek zmniejsza się na skutek zaniku jednego lub wielu czynników odpowiedzialnych za rozwój bakterii lub w wyniku nagromadzenia się inhibitorów np. produktów przemiany materii

4.    faza stacjonarna — liczba komórek osiąga wartość maksymalną, nie ma przyrostu

5.    faza obumierania - maleje liczba żywych komórek na skutek autolizy (rozkładu) obumarłych (produkty tego procesu powodują obumieranie jeszcze żywych komórek)

Nitryfikacja

Nitryfikacja jest procesem dwuetapowym, w którym biorą udział dwie grupy bakterii autotroficz-nych. Najpierw Nifrosomonas wykorzystuje jony amonowe jako źródło energii, utleniając je do azotynów, a następnie Nitrobacter wykorzystuje azotyny, utleniając je do azotanów. Obie grupy bakterii potrzebują do przeprowadzenia tych procesów tlenu. Jako źródło węgla wykorzystują CO, (dwutlenek węgla) i HCCfy (wodorowęglany), a jon amonowy wykorzystywany jest jako źródło azotu. Do przeprowadzenia tego procesu potrzeba dużo energii, co oznacza niską wydajność nitryfikacji i powolne tempo rozwoju tej grupy bakterii.

Proces nitryfikacji zależy od wielu czynników:

•    tlen rozpuszczony - graniczna zawartość tlenu, tj. taka, poniżej której prędkość nitryfikacji zależy od stężenia tlenu, wynosi dla Nitrosomonas 2 mg/1, a dla Nitrobacter 4 mg/I.

•    temperatura — optymalna temperatura dla bakterii nitry-fikacyjnych wynosi 28-36°C.

•    odczyn — optymalna wartość pH wynosi 7,5-8,5. Ubocznym efektem nitryfikacji jest obniżenie zasadowości wody wynoszące 7,1 mg CaCO,/mg N. (0,4°n). Dlatego istnieje niebezpieczeństwo obniżenia odczynu wód słabo zbufo-rowanych (o niskiej zasadowości/twardości węglanowej).

•    substraty i produkty reakcji - obie grupy bakterii są wrażliwe na obecność substratów innych bakterii, tj. Nitrosomonas na azotyny, a Nitrobacter na jony amonowe. Dotyczy to jednak wysokich stężeń, niespotykanych w akwariach.

•    obciążenie materią organiczną — wzrost stężenia tych substancji przy jednoczesnym obniżeniu stężenia denu prowadzi do konkurencji o den pomiędzy bakteriami nitryfika-cyjnymi i heterotroficznymi, którą wygrywają te drugie.

Mam nadzieję, że ta szczypta teorii pozwoliła Czytelnikom spojrzeć na filtr z trochę innej strony i pokazała złożoność zachodzących w nim procesów. W kolejnej części tego cyklu przedstawię, jak wpływają na wodę zeolity i węgle aktywne.

V_/44\