42 43 (6)

Wskazać też należy, że czasami wprowadzane rozróżnienie między „naukami o wychowaniu” a „naukami pedagogicznymi” łączy się ze szczególnym podkreślaniem w ostatnim przypadku aspektu teoretycznego lub interpretacyjnego.

2.3.I.2. Badania nad wychowaniem i kierunki studiów pedagogicznych

Przy tych propozycjach często podkreśla się problem podejścia multidys-cyplinarnego lub poszukuje się wręcz rozwiązań interdyscyplinarnych. Aczkolwiek wskazuje się na ważne racje takich ujęć, to jednak decydującym argumentem jest tutaj zawsze konkretna praktyka w prowadzeniu badań i w funkcjonowaniu struktur pedagogiki lub nauk o wychowaniu.

Oczywiście ważna jest tutaj pewna racjonalizacja proponowanych rozwiązań i dokonywanych zmian. A skoro mowa o racjonalizacji, to zachodzi potrzeba wskazania także na miejsca szczególnie za nią odpowiedzialne. I w związku z tym podkreślić należy, że chociaż interesujemy się badaniami nad podstawami pedagogiki, to jednak nie można podjętej problematyki badań naukowych oddzielić zwłaszcza od instytutów i wydziałów pedagogiki. W zasadzie tak kształtowała się historia rozwoju pedagogiki, że uniwersytety i szkoły pedagogiczne były i są pierwszym i podstawowym miejscem także badań w zakresie nauk o wychowaniu. Prace naukowe, czasopisma naukowe i konferencje najczęściej są owocem pracy dydaktyczno-naukowej pracowników i studentów instytutów (lub wydziałów) pedagogiki¹⁰⁵.

Z tych też racji, wychodząc ku poszukiwaniu konkretnych propozycji dla organizacji badań, musimy wziąć pod uwagę także strukturę i organizację kierunków studiów w zakresie pedagogiki. Poszukujemy zatem pewnych linii wiodących dla kierunków badań i organizacji studiów, a obecnie wskazuje się w tym względzie na następujące podstawowe grupy problemów:

1)    Wychowanie jako działalność - badania i kompetencje w związku z uwagą na tym fakcie powinny dotyczyć nabywania zdolności operacyjnych, podejmowania decyzji (chodzi o „wychowanie” w ścisłym tego słowa znaczeniu) - byłby to kierunek badań i studiów metodycznych;

2)    Wychowanie jako system szkolny, przekaz i uczestnictwo w kulturze -chodziłoby szczególnie o dydaktyczny kierunek badań i studiów;

3)    Wychowanie jako proces dojrzewania ujęty w aspekcie psychologicznym oraz jako interwencje wychowawcze, pomoc itd. - psycho-pedagogiczny i socjologiczny kierunek badań i studiów;

4)    Wychowanie jako proces dochodzenia do dojrzałości religijnej- kierunek wychowania religijnego, duszpasterstwa młodzieży i grup, czy katechetyka.

Sciencespedagogiqu.es, 8 voll., Paris, PUF, 1969-1978; A. Escolano Benito (Ed.), Diccionario de ciencias de la educacción, 10 voll., Madrid, Anaya, 1984-1989; itd.

¹⁽¹⁵ Por. G. J. Pastiaux, Precis de pedagogie, Paris, Nathan, 1997, s. 35.

I rn kierunek badań jest szczególnie istotny w badaniach i studiach złączonych obecnością inspiracji chrześcijańskiej¹⁰⁶.

Każdy kierunek badań i studiów, odpowiednio do proponowanych tzw. modeli integralnych” („dynamicznych”) porządkowania dyscyplin w pedagogice, mógłby być realizowany na różnych poziomach wiedzy naukowej I lipni wiania nauki. Mamy więc:

ii) poziom teoretyczny (refleksję filozoficzno-teologiczną)

b)    poziom naukowy w ścisłym tego słowa znaczeniu: nauki przyrodnicze i humanistyczne metodologia (ogólna i specyficzna)

- technologie eksperymenty

c)    poziom badań historycznych i porównawczych¹⁰⁷.

Bardzo często jednak w propozycjach nauk o wychowaniu dąży się do nmlnnia jedynie naukowego charakteru wiedzy pedagogicznej, wychodząc pozycji istniejących jeszcze pozostałości neopozytywizmu i scjentyzmu. Pro-i rs stawania się i rozwoju wychowawczego pojmuje się tutaj jako rzecz natury, li toru podlegałaby badaniom biologii wychowania, psychologii wychowania, socjologii wychowania, czy też interpretacjom ze strony filozofii wychowania I u liniowanej często jako jedynie nauka interpretująca łub jako epistemologia pedagogiczna¹⁰⁸.

Wszystkie te propozycje i inicjatywy wyraźnie wskazują, że również w tym przypadku mamy do czynienia z zależnością od przyjętego rozumienia pojęcia „lliiuka”.

2.3.1.3. Powrót do określenia „pedagogika”

Spór o „pedagogikę” w liczbie pojedynczej lub „nauki o wychowaniu” w liczbie mnogiej wydaje się czymś w rodzaju dyskusji akademickiej i nie ma większego znaczenia dla samej pedagogiki. Dla wielu aspekty praktyczne -poszukiwanie konkretnych rozwiązań powstających problemów - wydają się 11 wiele ważniejsze niż jakiekolwiek inne racje. Te właśnie racje wskazują dzisiaj mi potrzebę dążenia do globalnego ujęcia problematyki pedagogicznej i do powrotu do liczby pojedynczej. Oczywiście należałoby uwzględnić poszczególni' propozycje i perspektywy ujęć, z których wyróżnia się:

^Ml1’ W tej kwestii odsyłamy m.in. do artykułu C. Nanni, L’organizzazione degli studi di ulciize dell’educazione. Riflessioni epistemologiche, „Orientamenti Pedagogici”. Roma, t, 1978,

*. 50-59.

¹⁰⁷ Zob. C. Nanni, L’organizzazione degli studi di scienze dell’educazione, s. 52-56; tenże, l'p<l<igogia in duscussione, „Orientamenti Pedagogici”. Roma, 5, 1989, s. 902-907.

^I,IH Zob. C. N a n n i, Educazione e pedagogia in una cultura che cambia, s. 27-31.