46 (27)

/. /WiMHimf właiciwofri techniczne materiałów budowlanych

46

Rjuinek 1.21. Typy roztworów stałych lliSjl ■) rńżnowęztowy (podstawicniowy), b) mięil/ywę-ttowy

w roztworach stałych różnowęzłowych ( nie przekraczać 10% w roztworach Ma* łych międzywęzłowych.

Powstanie roztworów stałych dwóch różnych metali warunkują następujące względy:

—    zbliżona wielkość atomów (do 15% różnicy promienia atomu), np. roztwór

H    m) w żelazie (2.5- 10"* m).

—    zbfoooe powinowactwo chemiczne pierwiastków wynikające z sąsiedtM w układzie okresowym lob szeregu napięciowym (pierwiastki /estawiooe w kolejności wartości normalnych potencjałów elektrodowych - na jednym końcu znajdują się jony elektrododatnie, czyli metale, na drugim - elektro*

I tjjemne).

—    łatwiejsze przechodzenie pierwiastków o wysokiej wartościowości do roztworu w przypadku rozpuszczalników o niskiej wartościowości, niż odwrotnie.

—    większa podatność do tworzenia roztworów stałych pierwiastków mających identyczną sieć przestrzenną.

TWorzenie roztworów stałych ma bardzo duże znaczenie technologiczne, ponieważ umożbwia poprawianie właściwości mechanicznych jednych metali przez dodanie drugich.

Do takich procesów można zaliczyć otrzymywanie stali stopowych czy obróbkę icimoehcmiczną stali, w której zakres wchodzą takie technologie, jnk: nuwęglunic stuli w celu poprawy jej twardości, co może odbywać się w fazie gazowej (w metanie), ciekłej (stapianie ze stopionym cyjankiem sodu) lub przez wygrzewanie w fazie dalej (z proszkiem z węgla drzewnego w temperaturze 850-900*0).

Również zwiększenie twardości stali zachodzi w procesie jej OMOj w fazie gazowej (w atmosferze amoniaku) w tern