496 497 (2)

z małą opornością czynną obciążenia R„. Oporność R bocznikuje obwód rezonansowy, utworzony przez indukcyjność i obciążającą stopień pojemnością C₀, usuwając dodatkowe wzniesienia charakterystyki pod wpływem rezonansu na górnych częstotliwościach.

W układzie przedstawionym na rys. 9-2 lb (potencjometrycz-nym) linearny wzrost wzmocnienia wraz z zwiększeniem częstotliwości jest uwarunkowany tym, że dzielnik złożony z oporności Ri i R₂, czynny na dolnych częstotliwościach, osłabia sygnał znacznie więcej niż czyni to dzielnik z pojemności C| i C₂, czynny na górnych częstotliwościach.

Rys. 9-21. Stopnie korekcyjne prostej korekcji przeciwszumowej a — o obcląZenlu oporowym 1 Indukcyjnym; b — potcncjometryczny

Obliczanie stopni korekcyjnych prostej korekcji przeciwszumowej we wzmacniaczach sygnałów harmonicznych prowadzi się, wychodząc z założonego pasma przepuszczania wzmacniacza. We wzmacniaczach sygnałów impulsowych wychodzi się z założonego czasu ustalania oraz dopuszczalnej wartości wyskoku. Metodę obliczep takich stopni oraz wymagane wzory obliczeniowe można znaleźć w literaturze specjalnej [LII, str. 433... 453].

W tych przypadkach, gdy zysk ze stosunku sygnału do szumu, osiągany w prostej .korekcji przeciwszumowej, jest niedostateczny stosuje się złożoną korekcję przeciwszumową, w której pojemność obwodu wejściowego C_u._cl jest podzielona, włączoną szeregowo indukcyjnością korekcyjną, na dwie pojemności częściowe, analogicznie jak to się dzieje w układach korekcji złożonej na wielkiej częstotliwości. Złożona korekcja przeciwszumo-wa umożliwia zwiększenie stosunku sygnału do szumu 1,5 ...2 razy w porównaniu z prostą korekcją przeciwszumową, jednakże wymaga stosowania bardziej złożonych układów korekcyjnych, jest mniej stabilna w użytkowaniu, a jej uruchomienie jest bardziej złożone [LII, str. 453 ... 458].

496

:

9.6.1.    Przeznaczenie regulacji wzmocnienia oraz jej odmiany

Regulacja wzmocnienia znajdująca się w większości współczesnych wzmacniaczy jest stosowana w następujących celach:

1)    utrzymania wzmocnienia wzmacniacza na stałym poziomie po wymianie elementów wzmacniających, przy ich starzeniu się, zmianie napięć zasilających itd.;

2)    zmianie poziomu sygnału wyjściowego lub utrzymaniu go na stałym poziomie;

3)    zabezpieczenie wzmacniacza przed przeciążeniem lub przed zbyt wysokim poziomem sygnału wyjściowego.

Wmocnienie może być zmieniane w sposób ciągły lub skokowo. W pierwszym przypadku regulację nazywamy płynną, w drugim — skokową. We wzmacniaczach w większości przypadków stosuje się płynną regulację wzmocnienia. Regulacja skokowa wymaga bardziej złożonego rozwiązania konstrukcyjnego oraz stosowania specjalnego przełącznika i większej liczby elementów. Dlatego też regulację skokową stosuje się tylko w następujących przypadkach: gdy niezbędna jest zmiana współczynnika wzmocnienia wzmacniacza ściśle określoną liczbę razy; gdy płynna regulacja nie spełnia żądań stawianych wzmacniaczowi; gdy niezawodność mechaniczna układu płynnej regulacji jest niedostateczna. Stosunek współczynników wzmocnienia wzmacniacza w dwóch skrajnych położeniach roboczych regulatora nazywa się głębokością regulacji lub całkowitym tłumieniem regulatora i wyraża się zazwyczaj w decybelach.

W celu uniknięcia przeciążenia elementów wzmacniających podczas wzrostu amplitudy sygnału regulację wzmocnienia stosuje się zazwyczaj w obwodzie wejściowym lub w pierwszych stopniach wzmacniacza. Podstawowe sposoby zmiany wzmocnienia są następujące: regulacja potencjometryczna, regulacja za pomocą zmiany warunków pracy elementów wzmacniających, regulacja za pomocą sprzężenia zwrotnego.

9.6.2.    Regulacja potencjomefryczna

Potencjometryczna regulacja wzmocnienia jest realizowana za pomocą wprowadzenia dzielnika napięcia (potencjometru) do obwodu sygnałowego (rys. 9-22). Ten dzielnik napięcia charakteryzuje się zmiennym współczynnikiem podziału. Jako regulator można wykorzystać bocznik, znajdujący się w wtórnym uzwojeniu transformatora wejściowego, oporność upływową obwodu siatki stopnia oporowego, oporność obciążenia źródła sygnału, oporność obciążenia wtórnika katodowego lub emiterowego itd.

497

M Wzmacniacze elektroniczne