49 (161)

Rozdział 2 55

V/?    «<?/>/*<? stosuj «Vpo nawęglaniu?

’ ncłnego wykorzystania walorów nawęglania, tj. uzyskania maksymalnej . • j powierzchni należy nawęglone elementy poddać hartowaniu i niskiemu odpuszczaniu (150 - 200°C) (rys. 2.4).

K\s ’.4. Schemat operacji obróbki cieplnej po nawęglaniu: a - hartowanie bezpośrednie, b - hartowanie pojedyncze od temperatury A₃ rdzenia, c - hartowanie pojedyncze od temperatur)' A| warstwy, d - hartowanie podwójne (połączenie wariantów b + c); linią przerywaną zaznaczono obróbkę podzerową (wymrażanie)

Najprostszym i najtańszym rozwiązaniem jest bezpośrednie hartowanie po nawęglaniu - możliwe jednakże tylko w przypadku pieców o działaniu ciągłym (rys. 2.4a). W tym przypadku korzystne jest wstępne podchłodzenie do temperatury hartowania (760 - 820°C), co obniża naprężenia i ilość austenitu szczątkowego w warstwie nawęglonej. Jeśli elementy po nawęglaniu zostaną schłodzone, należy jc ponownie nagrzać, co korzystnie wpływa na strukturę, gdyż następuje rozdrobnienie ziarna.

Istnieją dwie możliwości wyboru temperatury hartowania: wyższej od Ac₃ rdzenia (850 - 900°C) (rys. 2.4b), co powoduje przekrystalizowanie i poprawę własności na całym przekroju, ale zwiększa naprężenia i ilość austenitu szczątkowego w warstwie nawęglonej oraz niższej (760 - 780°C) (rys. 2.4c), która jednakże nie umożliwia przekrystalizowania rdzenia i nie usuwa siatki cementytu. W szczególnie odpowiedzialnych wyrobach stosuje się dwukrotne hartowanie, najpierw od wyższej (w oleju), a następnie od niższej temperatury (w wodzie) (rys. 2.4d). W wyniku takiej obróbki twardość warstwy jest wysoka (ponad 60 HRC), struktura rdzenia jest drobnoziarnista i poziom naprężeń niski. Bezpośrednio po hartowaniu można stosować wymrażanie w celu obniżenia ilości nieprze-mienionego austenitu (linia punktowa na rysunku 2.4).