4

■ 24.2. Nowotwory złośliwe

j

thelicil neoplasia (VIN): (carcinoma in situ/morbus Boweń) u kobiet w wieku 50-60 lat, bowenoid papulosis u kobiet 40-letnich; w obydwu stanach stwierdza się HPV-DNA (typ 16) i taki sam obraz histologiczny: carcinoma in situ może być poprzedzone atypową dys-trofią; są one makroskopowo trudne do zróżnicowania, charakteryzują się zmianami grudkowo-plamistymi z przebar-wieniami i leukoplakią (hiper- i para-keratoza).

•    Rak inwazyjny: płaskie owrzodzenia o twardych brzegach lub twarde guzki; nacieka w pierwszej kolejności pachwiny.

•    Leczenie:    wycięcie sromu daleko

w granicach tkanek zdrowych i usunięcie węzłów chłonnych; w przypadku wczesnego raka inwazyjnego możliwy zabieg ograniczony.

•    Rokowanie: 5-Ietnie przeżycie - 52%; często winowy miejscowe.

5 Rak pochwy

•    Występowanie:    0,5 przypadków

w ciągu roku na 100 000 kobiet; często jest miejscem przerzutów (szczególnie raka trzonu i raka szyjki macicy).

•    Stany przedrakowe: carcinoma in situ. j • Rak inwazyjny: rak płaskonabłonko-

wy, ponad 90% przypadków.

W wyniku wewnątrzmacicznych wad

rozwojowych występują mięsaki wieku

dziecięcego i gruczolakorak (adenocarci-

noma): 2. i 3. dziesiątek lat życia.

•    Leczenie: jeśli to możliwe - zabieg operacyjny; często jednak pierwotne napromienianie.

•    Rokowanie: 5-letni okres przeżycia -

47%.

!

RaJśLmacky---v

i • |Rak szyjki macicy: Jpłaskonabłonko-wy IT" kobiet W okresie dojrzałości płciowej, zakażenie wirusami z grupy papilloma, spadek wskaźnika zachorowalności związany z wczesnym rozpoznaniem.

•    Rak trzonu macicy: gruczolakorak,

557

szczyt zachorowań - 7. dziesiątek lat życia; hormonozależny, współwystę-powanie z rakami jajnika i sutka, wzrost wskaźnika zachorowań.

^Rak .szyjki

•    Występowanie: 16 przypadków w ciągu roku na 100 000 kobiet; szczyt zachorowań: dyspłazja - 28 łat, carcinoma in situ — 35 lat, carcinoma microin-vasivum - 40 lat. carcinoma invasivum - 55-60 lat.

•    Stany przedrakowe: etapy patogenezy raka dobrze poznane; cervical in-traepithelial neoplasia:

•    stadium I: dyspłazja stopnia małego do średniego,

•    stadium U: dyspłazja średniego stopnia,

•    stadium III: dyspłazja ciężkiego stopnia i carcinoma in situ.

Dysplazje małego i średniego stopnia mają skłonność do Cofania się.

Zmiany dysplastyczne z mikroskopowymi cechami koiłocytozy pozostają w związku z częstym zakażeniem HPV. W przypadkach CIN III i raka naciekającego szyjki macicy (carcinoma invasivum colli uteri) jest to HPV-DNA typu 16, rzadziej 18 lub 31. Do rozwoju raka nie wystarcza samo zakażenie HPV.

Wczesne rozpoznanie możliwe (zob.: Profilaktyka:    wczesne rozpoznawanie,

s. 334 i n.).

•    Podział na stadia zaawansowania

(uproszczony):

stadium lal: wczesny naciek podście-liska (głębokość 1-2 mm),

stadium Ia2: microcarcinoma (głębokość 5 mm, poziome rozprzestrzenienie: 7 mm),

stadium Ib: makroskopowo rak ograniczony do szyjki macicy,

stadium II: naciek na przymacicza -nie dochodzi do ściany miednicy (Ilb) i/lub przejście na pochwę (Ha),

stadium HI: naciek przymacicz dochodzi do ścian miednicy (IHb) i/lub naciek obejmuje 1/3 pochwy (Ilia),

stadium IV: naciek na pęcherz i/lub odbytnicę i/lub przerzuty odległe.