4 (2063)

4 (2063)



rzania się działań produkcyjnych. W pojedynczych, izolowanych aktach prawidłowość może być nieuchwytna, ponieważ działanie prawa ekonomicznego ulega przypadkowym zakłóceniom, tj. zakłóceniom ze strony ubocznych związków lub relacji, które występują w danym, konkretnym przypadku. Ze względu na tę właściwość praw ekonomicznych, że uwidaczniają się one tylko przy masowym powtarzaniu się działań ludzkich, mówimy, że prawa ekonomiczne mają charakter praw stochastycznych albo praw statystycznych 1. Prawa stochastyczne lub statystyczne są to takie prąwa^Jktóre uwidaczniają się tylko przy masowym powtarzaniu danego rodzaju zdarzeń.

Stochastyczny (statystyczny) charakter praw ekonomicznych

Na statystyczny charakter praw ekonomicznych zwrócili już uwagę Marks i Engels. Analizując proces produkcji, Marks pisze: „W każdej gałęzi przemysłu robotnik indywidualny, Piotr czy Paweł, odchyla się mniej lub bardziej od robotnika przeciętnego. Te odchylenia indywidualne, zwane w języku matematycznym „błędami”, znoszą się wzajemnie i znikają, gdy uwzględnimy większą ilość robotników” 2. Omawiając zaś proces realizacji wartości na rynku, Marks stwierdza: „Jeżeli rozpatrywać każdy poszczególny wypadek, panuje czysta przypadkowość; a więc w sferze tej dopiero wtedy dostrzega się prawo wewnętrzne, które toruje sobie drogę poprzez takie przypadki i reguluje je, kiedy przypadki te ujmuje się w wielkich masach ” 3.

Wreszcie Engels, omawiając prawo kształtowania się w kapitalizmie średniej stopy zysku, powiada: „W rzeczywistości stopa zysku zmienia się zależnie od okoliczności, od przedsiębiorstwa, od roku, a ogólna stopa istnieje tylko jako przeciętna wielu przedsiębiorstw i szeregu lat. Gdybyśmy się jednak chcieli domagać pod groźbą degradacji do fikcji, by stopa zysku była w każdym przedsiębiorstwie i w każdym roku dokładnie taka sama, aż do setnego miejsca dziesiętnego, np. 14,876934..., wtedy zupełnie fałszywie pojmowalibyśmy naturę stopy zysku, jak i praw ekono-

1

   Wyraz „stochastyczny” wprowadził Jakub Bernoulli w swojej książce Ars coniectandi. Książka ta, wydana w Bazylei w 1713 r. (w 8 lat po śmierci autora), była pierwszym systematycznym dziełem o teorii prawdopodobieństwa. Wyraz „stochastyczny” oznacza tyle co „posiadający charakter prawdopodobieństwa”, tzn. zachodzący w masie, ale nie w poszczególnym przypadku. Pochodzi on od greckiego wyrazu „stochazostai”, co znaczy „przewidywać możliwości”. Wyraz ten jest obecnie powszechnie używany dla oznaczenia związków, które obok składnika istotnego, czyli koniecznego, zawierają składniki przypadkowe. Ponieważ składnik istotny uwidacznia się tylko przy masowym powtarzaniu zjawiska, czyli w warunkach „statystycznych”, używa się również terminu „prawa statystyczne”.

2

   K. Marks, Kapitał, t. I, s. 347.

3

   K. Marks, Kapitał, t. III, cz. 2, s. 410.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kompendium Wiedzy geografii85 Dopiero pojawienie się haseł separatystycznych i chęci ukonstytuowani
SCAN0027 crop mierzy się najmniejszy optotyp o przybliżonym kontraście 100%, jaki może być rozpoznan
skanuj0409 ROZDZIAŁ DWUNASTY: Cykle produkcyjne i profesjonalne praktyki 409 Rotoskopia może być bar
konkretnej marki produktu w czasie. Wadą tej techniki może być jej wszechstronność -pytanie interesu
IMG01 224 TRZY WYMIARY UCZENIA SIĘ sferach większe kompetencje aniżeli dorośli. Przykładem może być
NA MORZU Dział pokładowy 175 się". Przy zjawisku tym krzywizna promieni świetlnych może być na
Bezpieczeństwo Produkt: Bezpieczna autoryzacja Autoryzacja użytkowników może być wykonywana przy
-ten, kto działa wspólnie lub w porozumieniu z inną osobą -może być wyraźne lub dorozumiane -może
2) FILTRY WORKOWE ( Bag house) - zasada działania laka jak w odkurzaczach domowych -powietrze może b
Henryk Kasza Formujące się w części przy zaporowej zbiornika uwarstwienie termiczne może być modyfik
dialekty bardzo różnią się od Hochdeutsch a, więc praca w grupach również może byc ciężka. Przede

więcej podobnych podstron