4 (739)

natężenie. (Kolejnym czynnikiem jest wiek. Ludzie młodzi mają zbył małe do świadczenie, by ocenie lub umieścić w odpowiednim kontekście owe idee i zachowania. Są bardziej podatni na różnego rodzaju wpływy, także te. które prowadzą do zachowań przestępczych.

Teorią tą posługiwano się w celu wyjaśnienia nasilania się przestępczości w niektórych społecznościach czy dzielnicach miast (Shaw i JYJcKay. J9J2). Jeśli w jakiejś okolicy rozwinie się subkultura dewiacyjna, jej wartości, postawy, normy, techniki i zachowania stają się powszechnie dostępno dla innych, którzy są kształtowani przez przestępców. Co więcej, owe wartości i zachowania są przekazywane kolejnym pokoleniom przez socjalizację. W łon sposób niektóre społeczności stają się wylęgarnią pokoleń kiyminalislów.

Panuje powszechna zgoda co do tego, że jednostki uczą się zachowań przestępczych jak każdej innej formy zachowań; teorię zróżjncowąnych powiązań uznano jednak za niekompletną. Ujęcie to ni (Pd a je bowiem odpowicdlzi na pytanie, dlaczego pewne działania określa się mianem przestępstw. Każda wyczerpująca teoria powinna odnieść się również do tej kwestii.

Teoria kontroli. Walter Reckless i jego współpracownicy (1956) skoncentrowali się. na pytaniu, dlaczego w niektórych rejonach o wysokiej przestępczości spotyka się młodych ludzi, którzy nie stali się kryminalistami. Doszli do wniosku, że powstanie u danej osoby „dobrego” obrazu siebie pomaga jej „odizolować się” od otaczającej przestępczej subkultury.

Bardziej ogólnym punktem widzenia t eorii kontroli jest, to, że zachow ania przestępcze wynikają z braku wewnętrznej kont roli jednost ki, a laicko bd Cp'    powiednicj i skutecznej kontroli społecznej. Główną ideą tego ujęcia jest prze

konanie o potrzebie wyjaśniania tego, czym jest konformizm, a nie dewiacja.

"Ty , Konformizm traktuje się jako rezultat wewnętrznych i zewnętrznych mecha-l^y mizrrtó\v kontrolnych. Czym są te mechanizmy kontroli społecznej?

W Opierając się na teorii Durkheima, zwolennicy teorii kontroli twierdzą, że »■ /    integracja społeczna i silne więzy społeczne każą ludziom akceptować normy

Dj / i wartości ich społeczności i stosować się do tj^ch norm. Hirschi (1969) dodał do tej teorii cztery definicje charakteryzujące silne więzy społeczne.

Przywiązanie dotyczy szczególnie silnych związków z konkretnymi jednostkami w danej społeczności. Związki z „istotnymi innymi” każą ludziom brać pod uwagę uczucia i opinie tych, z którymi są związani, co sprawia, że zachowują się bardziej odpowiedzialnie”.

Zaangażowanie, czyli to, co ludzie zainwestowali w społeczeństwo, łagodzi ich zachowania. W latach sześćdziesiątych buntowniczym okrzykiem tych, którzy domagali się zmiany społecznej, było „nie ufaj nikomu po trzydziestce”. Za sloganem tym kryło się przekonanie, że ludzie, którzy skończyli trzydzieści lat, mają rodziny i pracę na cały etat, co daje im pewien kapitał w istniejącym systemie i sprawia, że nie chcą go zmieniać. W przeciwieństwie do młodzieży są bardziej skłonni do dostosowania się do istniejących norm i wartości społecznych.

Zaabsorbowanie niedewiacyjnymi działaniami i ludźmi pozostawia mniej czasu, jak twierdzi Hirschi, na zachowania przestępcze.

Wspólny system przekonań łączy członków społeczności i umacnia ich opór wobec działań dewiacyjnych.

Choć teoria kontroli jest użytecznym uzupełnieniem teorii zróżnicowanych powiązań dzięki podkreśleniu znaczenia kontroli wewnętrznej i integracji społecznej danej wspólnoty, pozostaje również niekompletna. Ujęcie to nie wyja-

112