4 (928)

188 mmmm

•"mi

jednostkowych kosztów produkcji przypadających na wytworzenie jednej jednostki tego samego towaru².

Załóżmy, że unia celna została utworzona w rezultacie podpisania porozumienia przez kraje A i B, których cechą charakterystyczną są wyższe jednostkowe koszty wytwarzania towaru x w porównaniu z kosztami wytwarzania towaru y przez kraj C. Jednocześnie jednostkowe koszty produkcji towaru x w kraju A są wyższe niż w kraju B. Po zawarciu unii celnej cena towaru x ukształtuje się na poziomie P_B. Jest to cena niższa od ceny towaru x w kraju A, ale z założenia wyższa od ceny towaru x w kraju C. Jak pamiętamy, unia celna ma chronić rynki krajów do niej przystępujących przed konkurencją państw trzecich. W tym celu kraje A i B tworzące unię celną wprowadzają odpowiednie cła na towar x pochodząc} z kraju C. W efekcie wzrasta cena towaru a: na rynku unii celnej utworzonej przez kraje A i B i przestaje on być wyraźnie konkurencyjny cenowo. Skutki ekonomiczne utworzenia unii celnej dla poszczególnych krajów i funkcjonujących w nich podstawowych podmiotów gospodarczych zostały zaprezentowane na rysunku 7.

i

RYSUNEK 7

EFEKTY EKONOMICZNO-SPOŁECZNE UTWORZENIA UNII CELNE] NA PRZYKŁADZIE JEDNEGO PRODUKTU I ZRÓŻNICOWANEGO JEDNOSTKOWEGO KOSZTU JEGO WYTWORZENIA

Efekt kreacji handlu

			..........^6
			1 1 1 1 1 1 1

S,

Efekt przesunięcia handlu

Hipotetyczna „najlepsza-najniższa” cena rynkowa towaru X, z którą mielibyśmy do czynienia w przypadku wolnej konkurencji i braku jakichkolwiek barier handlowych. Jest to cena zbliżona do „najlepszej” ceny światowej

Pa    —    cena towaru x wytworzonego w kraju A,

Pn    —    cena towaru x po zawarciu unii celnej między krajami A i B, równa cenie towaru wytworzonego

w kraju B,

Pc    —    cena towaru x wytworzonego w kraju C,

DD    —    krzywa popytu rynkowego na towar x,

SS    —    krzywa podaży towaru x,

a, b, c, d — korzyści uzyskiwane przez konsumentów kraju A w efekcie ustanowienia unii celnej.

Źródło: J.D. Hansen, J.U. Nielsen, An Economic Analysis of the EU, McGraw-Hill, London 1997.

W warunkach konkurencji doskonałej i braku jakichkolwiek ograniczeń w handlu międzynarodowym ceną obowiązującą na rynku, będącą rezultatem gry podaży i popytu, byłaby cena P_c równa najniższym kosztom jednostkowym produkcji towaru x. Przy tej cenie, czyli przed utworzeniem unii celnej, popyt na towar x kształtowałby się na poziomie 0D₀, a jego podaż — na poziomie 0S₀. W naszym przypadku nie mamy jednak do czynienia z wolnym handlem i kraj A wprowadza cła (r), które zrównują cenę towaru produkowanego w kraju C z ceną towaru produkowanego w kraju A. W efekcie popyt na towar x wyniesie OD, (zmniejszy się), a podaż — 05, (zwiększy się). Następnie kraje A i B utworzą wspomnianą już unię celną, co spowoduje, że cena na towar * ukształtuje się na poziomie P_B, popyt na towar x zwiększy się do poziomu 0D₂, natomiast podaż towaru x spadnie do poziomu 05₂.

—

f Oznacza to, że przed wprowadzeniem unii celnej produkcja w kraju A wynosiła 05, i była wyższa od produkcji osiąganej po wprowadzeniu unii celnej, która ukształtowała się na poziomie 05₂. Natomiast popyt na towar x kształtował się odwrotnie. Przed zawarciem unii celnej wynosił on w kraju A OD,, a po wprowadzeniu unii celnej — 0D₂, czyli był wyższy o D₂D,.

Analizując rysunek 7, można powiedzieć, jakie będą rezultaty utworzenia unii celnej z punktu widzenia kraju A (tablica 3).

-TABLICA 3 -

REZULTATY UTWORZENIA UNII CELNE]

W WARUNKACH KONKURENCJI DOSKONAŁE] (WARUNEK: WYMIANA TYLKO JEDNEGO PRODUKTU]

	Korzyści	Skutki negatywne
Konsumenci	a, b, c, d
Producenci		a, b — pola obrazujące straty dla producentów, określane także jako
		oszczędności z tytułu wyeliminowania nieefektywnych form gos-
		podarowania
Budżet		c, e

Z przeprowadzonej analizy wynika więc, że głównymi beneficjentami utworzenia unii celnej są gospodarstwa domowe. „Tracą” zarówno przedsiębiorstwa, jak i budżet. Jeśli jednak przyjmiemy, że podstawowymi podmiotami, na które w każdym kraju są nakierowane efekty wszelkiej działalności gospodarczej, są gospodarstwa domowe, to efekty utworzenia unii celnej powinny być ocenione pozytywnie. Konsumenci wyraźnie zyskują. W taki sposób można także potraktować potencjalne straty przedsiębiorstw, albowiem firmy są zmuszone — przynajmniej w pewnym stopniu — do poprawy efektywności gospodarowania. W warunkach konkurencji doskonałej budżet nie odgrywa istotnej roli, a zatem jego „straty” wynikające z niepobierania cła w nowej sytuacji także można potraktować jako mniej istotne.