4 (978)

502 ZAWAŁ SERCA

albo pospieszne, ciągłe i stopniowe, ale zawsze bez wytchnienia. Rak jest wyrokiem śmierci z zawieszeniem. Umieraniem jest właśnie to zawieszenie. Po angielsku „choroba nieuleczalna” nazywa się terminal sickness. Grozą i torturą raka, pisała o tym przejmująco Susan Sontag w Chorobie jako metaforze, jest ten nieprzekraczalny termin ad ąuem, który chorobie nadaje przerażający kształt wyroku, przeznaczenia, fatum. Jakby uczestniczyły w niej jakieś ciemne moce z tamtej strony. Przy zawale nie ma terminu i nie ma ciemnych mocy. Jest tylko własne serce, które przetrzymało albo nie przetrzymało.

Serce jest workiem o dwóch przedsionkach i dwóch komorach. Ten worek jest pompą ssącą i Tłoczącą. Krew z żył poprzez przedsionki wpływa do komór, skąd zostaje wypchnięta do tętnicy płucnej i aorty. Zawał jest raną w sercu. Część mięśnia sercowego staje się martwa i nie przepuszcza krwi. Zawał jest martwicą serca: jego śmiercią cząstkową, jeżeli z zawału się wychodzi; śmiercią serca, kiedy się na zawał umiera. Rana w sercu goi się jak wszystkie rany, ale zostaje po niej blizna jak po każdej ranie. Ten ślad po ranie w sercu zostaje do końca życia. EKG jest najbardziej precyzyjnym zapisem ran serca. Ten z’apis jest grafem. Pamięcią zawału jest odwrócenie fali, dolina zamiast szczytu na biegnących liniach na milimetrowym papierze. Linie papilarne na koniuszkach naszych palców nie zmieniają się od narodzin do śmierci. Są jedynym i nieomylnym grafem naszej identyczności. W łamanych liniach elektrokardio-gramu, w ich wzlotach i upadkach, górach i dolinach, zawarte są dzieje naszego serca.

5

Kiedy podnosiłem głowę, nad łóżkiem chorego leżącego naprzeciw widziałem pudło jak niewielki telewizor. Na jego ekranie światło jak sztyft w EKG rysowało bez przerwy pulsujący zapis. Później, kiedy mogłem się już unosić na posłaniu, widziałem taki sam świetlny ekran w górze nad moim łóżkiem przyłączony do pięciu amplifikatorów na moich piersiach. Trzeciego albo czwartego dnia pobytu na „erce” odwiedziła mnie M. Kiedy uniosłem się, żeby ją objąć, zmartwiała. Nie patrzyła na mnie, wpatrywała się w ekran. Pamiętam ją z tylu ról, z tylu zastygnięć na scenie, z rozszerzonymi oczami jałówki, niemal przezroczystymi jak u Pallas Ateny, z maleńką głową całą w srebrze, nieporównanie zawieszoną na długiej i kruchej szyi. Nigdy, w żadnej ze swoich ról, nie zastygła tak w przerażeniu. Kiedy uniosłem się na jej przywitanie, dwa amplifikatory nad moją sutką odpadły i się zsunęły. Świetlny zapis na zielonym ekranie przestał drgać w górę i w dół i biegł rysując poziomą krechę. Już przybiegła do mego łóżka dyżurna pielęgniarka. Pozioma linia na ekranie oznacza stanięcie serca. Ale to tylko odpadły amplifikatory. Już je pielęgniarka na nowo przyklejała. W wiele tygodni potem powiedziała mi M., że wracała jej w snach ta biegnąca linia w górze łóżka nad moimi zmierzwionymi włosami.

Patrzcie, ach patrzcie na serce!

Jaka to pąsowa pręga,

Tak jakby pąsowa wstęga

Albo jak sznurkiem korale...

Kiedy poczułem się silniejszy, unosiłem się z poduszek i długo wpatrywałem w ekran nad moim łóżkiem. Za każdym silniejszym ruchem świetlne linie skakały na ekranie jakby nagle spłoszone. Wpatrywałem się w moje bijące serce. „Zobacz, jak mi bije serce” — mówiłaś i kładłaś moją rękę na piersiach. „Zobacz jak mi bije serce” — mówiłem i kładłem twoją rękę na piersi. Zobacz! Tylko twoje albo moje palce mogły zobaczyć serce bijące pod gołą i ciepłą skórą. Teraz po raz pierwszy widziałem graf bijącego serca.