52 (322)

wywiera korzystny wpływ na wytworzoną między nimi atmosferę współżycia społecznego.

Trening przebiega zgodnie z zasadą ,,tu i teraz". Ćwiczenia są przeprowadzane w konkretnych sytuacjach, na materiale nabywanych w nich doświadczeń. Uwzględnia się przy tym przebieg kontaktów interpersonalnych uczestniczących w treningu osób, treść prowadzonych przez nie rozmów, sposób mówienia i słuchania, gesty i mimikę, wyrażające ich przeżycia psychiczne.

Posługiwanie się techniką treningu interpersonalnego wymaga wypracowania odpowiedniego zestawu ćwiczeń. Poniżej podaję przykłady stosowane w treningu interpersonalnym nauczycieli, sprzyjające doskonaleniu umiejętności samopoznania oraz wymiany informacji.

„Krzak róży.

Cele:

1.    Lepsze uświadomienie sobie obrazu własnej osoby, zwiększenie samoświadomości w zakresie rozbieżności między «ja realnym* i «ja idealnym*.

2.    Doświadczenie ujawniania osobistych treści wobec grupy.

Procedura:

1.    Za pomocą odpowiednich instrukcji pomagamy uczestnikom odprężyć się i rozluźnić (w pozycji siedzącej). Oczy zamknięte.

2.    Po dłuższej chwili ciszy podajemy następującą instrukcję: «Wyobraź sobie teraz, że jesteś krzakiem róży. Pozwól, aby w twojej wyobraźni pojawił się obraz ciebie jako krzaku róży. Nie zmieniaj nic w tym wyobrażeniu. Nie dopasowuj go do tego, co wiesz o sobie, lub do tego, jakim krzakiem róży chciałbyś być. Jesteś krzakiem róży. Przyjrzyj się temu krzakowi. Jaki on jest? Jakie ma korzenie, łodygi? Jakie ma liście i jakie ma kwiaty? Na jakiej glebie rośnie? Co widać z tego miejsca, w którym rośnie? Co się dzieje wokół? Jaka jest pogoda? Pozwól, aby twoja wyobraźnia dopełniła ten obraz (3—5 minut ciszy). A teraz otwórz oczy*.

3.    Uczestnicy kolejno zachęcani są do podzielenia się z innymi swoim wyobrażeniem. Zasadą jest, aby mówić w pierwszej osobie, to znaczy utożsamić się z krzakiem róży i mówić tak, jakby to krzak róży mówił o sobie. Dobrze jest zaczynać od słów: «Jestem krzakiem róży...*

4.    Następnie każdy uczestnik bierze kartkę papieru i dzieli ją pionowo na dwie części. Po lewej stronie wypisuje różne właściwości wyobrażanego sobie krzaka róży (dobrze jest skoncentrować się na tych właściwościach, które uznawane są za subiektywnie ważne, zostały jakoś przeżyte w trakcie mówienia o nich). Po prawej stronie kartki uczestnicy dokonują autointerpretacji, czyli przekładu opisu krzaka róży na kategorie opisu właściwości psychicznych jednostki. Pracę tą wykonuje się samodzielnie na podstawie własnej intuicji, np.:

róża    ja

czerwona    zdecydowany, wyrazisty,

rzucający się w oczy itp.

. 5. Uczestnicy dzielą się w grupie autointerpretacjami.

6.    Uczestnicy odkładają kartki i dostają następującą instrukcję: «A teraz spróbuj wyobrazić sobie taki krzak róży, jakim chciałbyś być. Podobnie jak poprzednio wyobraź sobie wszystkie jego właściwości^{1 2} (3 minuty ciszy).

7.    Uczestnicy dokonują autointerpretacji idealnego wyobrażenia krzaka róży.

8.    Uczestnicy dokonują porównania interpretacji pierwszego wyobrażenia z drugim. Można obliczyć wskaźnik samoakceptacji sumując ilość rozbieżności.

9.    Uczestnicy dzielą się w grupie swoimi wynikami. Następuje dyskusja grupowa wokół problemu samoakceptacji. Trener stara się stworzyć dla wszystkich okazję do podzielenia się doświadczeniami i przeżyciami".¹

„Informacje zwrotne.

Cele: Stworzenie okazji do wymiany informacji dotyczących sposobu, w jaki postrzegamy i w jaki reagujemy emocjonalnie na zachowanie innych.

Przebieg:

1.    Trener wprowadza pojęcie informacji zwrotnej i modeluje, podając przykłady lub przekazując komuś informacje..

2.    Udzielenie informacji zwrotnych odbywa się w dwójkach. Uczestnicy dobierają się tak, aby spotkały się osoby, które chcą od innej usłyszeć (lub przekazać jej) informacje zwrotne.

3.    Pierwsza dwójka udziela sobie informacji w obecności całej grupy za pomocą trenera. Następne dwójki pracują jednocześnie.

4.    W omówieniu skoncentrować się na przeżyciach uczestników podczas tej sesji.

Instrukcja do elnformacji zwrotnych² (każdy z uczestników powinien dostać taką instrukcję do ręki).

„Dobra informacja zwrotna dotyczy nie tego, jaka jest ta osoba, do której mówisz, ale tego, jak ty przeżywasz obecność tej osoby i kontakt z nią. Tak więc informacja zwrotna dotyczy ciebie bardziej niż tej osoby, do której mówisz. Mówisz o sobie w aspekcie tej osoby.

Dobra informacja zwrotna mówi o twoich emocjach i 0 ich związku z konkretnymi zachowaniami (staraj się nie mówić o sprawach, których partner nie może zmienić, np. kolor oczu czy wielkość nosa) osoby, do której mówisz. Np.: «Przeży-wam lęk, gdy zaczynasz mówić głośno i zaciskasz przy tym pięści².

Gdy udzielasz informacji zwrotnych, powstrzymaj się od udzielania rad (np.: «Postaraj się mówić ciszej²). Nie oceniaj też tej osoby. Mów o sobie (np. jestem zły, bo często podnosisz głos). Pamiętaj o tym, że te same zachowania mogą na innych robić zupełnie inne wrażenie”.²

Można wyróżnić trzy główne fazy treningu interpersonalnego: rozmrożenie, strukturalizację i zamrożenie. Rozmrożenie polega na usunięciu obaw i zahamowań występujących wśród uczestników, co umo-

231

1

¹ Z. Zaborowski Trening interpersonalny. Wrocław—Warszawa —Kraków — — Gdańsk—Łódź Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1985, s. 119 — 120.

2

Ibidem, s. 121.