5 (1497)

4.9. Sacharydy 155

komórkowej roślin wyższych, np. drewna (45-50%) i bawełny (90%). Otrzymywana jest z drewna — pod działaniem wodorotlenku sodu NaOH lignina (rozpuszczalny w NaOH składnik drewna) przechodzi do roztworu, a celulozę odsącza się i oczyszcza.

Lignina, aromatyczna, wielkocząsteczkowa substancja, wchodzi w skład ścianek komórek drewna (25%). Lignina jest nieuporządkowanym polimerem, zawierającym alkohol koniferylowy (łac. conifer — szyszkorodny), sinapylowy i kumarylowy:

HO.

h₃co

alkohol koniferylowy

OH

alkohol kumarylowy

W kosmetyce stosowana jest celuloza mikrokrystaliczna, występująca pod nazwami Avi-ccl i Elcema. Są to kryształy o wymiarach 20-150 nm, otrzymane przez częściową hydrolizę celulozy kwasem solnym, które w roztworach wodnych tworzą żele. Stosowana jest w kosmetyce jako stabilizator emulsji oraz czynnik zapobiegający rozdzielaniu się stałych i płynnych składników pasty do zębów, maseczek i pudrów. Szersze zastosowanie znalazły etery celulozy: metyloceluloza, etyloceluloza, hydroksyalkiloceluloza i karboksymetyioceluloza.

Metyloceluloza, eter metylowy celulozy, rozpuszczalna w wodzie, otrzymywana w reakcji celulozy z jodkiem metylu CH3I, stosowana jest jako regulator konsystencji (szampony, kremy), stabilizator emulsji, koloid ochronny, emulgator o/w oraz do wytwarzania żeli kosmetycznych. Występuje pod nazwami handlowymi: Cellothyl, Tylose, Methocel MC, Tylopur M, Viscontran MC.

Etyloceluloza, eter etylowy celulozy, nierozpuszczalna w wodzie, rozpuszczalna w rozpuszczalnikach organicznych (aceton, octan butylu) — po w'yschnięciu twwzy cienką powłokę. Stosowana jest pod nazwami: AT-cellulose i Ethocel w lakierach do paznokci.

Hydroksyetyloceluloza, Tylose H, Viscontran, jest substancją rozpuszczalną w wadzie, otrzymywaną w wyniku reakcji celulozy z tlenkiem etylenu C2H3O. Zastosowanie w kosmetyce podobne jak metylocelulozy.

Karboksymetyioceluloza, CMC, Cethylose, Cellolax, Carmethose, Tylose MGA, Tylopur C. W kosmetyce stosuje się sól sodową karboksymetylocelulozy jako środek w iążący i zagęszczający w pastach do zębów, kremach beztłuszczowych, kremach ochronnych. Tworzy ona film nierozpuszczalny w rozpuszczalnikach organicznych, który nie utrudnia wymiany gazowej. Podobne zastosowanie w kosmetyce znalazły metylohydroksyctylocclu-loza (MHEC, Tylose MH) i metylohydroksypropyloceluloza (MHPC, Viscontran MHPC). Są to substancje rozpuszczalne w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych.