66,67 (10)

opis, dobieranie parami podobnych przedmiotów, przypominanie sobie, porządkowanie według pewnej kolejności, układanie zdań, tworzenie rymów, słuchanie, opowiadanie historyjek, rozwiązywanie problemów i inne. Zwracano uwagę na wzory synlaktcznc oraz poprawne gramatyczne wypowiadanie się, ale główny nacisk kładziono na rozumienie standardowego języka angielskiego, a nic operowanie nim.

Celem drugiej metody stymulowania rozwoju mowy było umożliwienie dziecku zdobycie większego doświadczenia w czynnym posługiwaniu się mową. Kładziono nacisk na rozumienie, wzbogacanie słownictwa, porożu miewanie się i rozwijanie krytycznego myślenia. W celu kształtowania rozumienia i umiejętnego nadążania za tokiem myśli osoby mówiącej czytano wierszyki i opowiadania, śpiewam} piosenki. Dzieci dobierały obrazki do usłyszanych opowiadań, układały historyjki obrazkowe, wykonywały rysunki związane z treścią, zapamiętywały i odtwarzały ruchem to, co nauczycieli.i im czytała. Urządzano ery, na przykład w chowanie przedmiotów, albo proszono: „dobierz czerwoną piłkę do brązowego paska i niebieskiej gwiazdy".

W zakresie wzbogacania słownictwa precyzowano znaczenie $łów zwiększające zdolność rozumienia i porozumiewania się. Zwracano uwagę na pojęcia dotyczące środków transportu, rodzaju pożywienia, ubrania, zwierząt, czasu, pogody ilp. Organizowano wycieczki, a potem odbywały się dyskusje na ich temat- Zachęcano też dzieci do indywidualnego układania opowiadań na podstawie obrazków z czasopism. Aby rozwijać zdolność rozumienia, kształcono przede wszystkim umiejętność słuchania i koncentracji uwagi na słowie mówionym oraz nadążania za lokiem wypowiedzi i jej zapamiętania.

Ćwiczenia dotyczące krytycznego myślenia miały na celu rozwijanie umiejętności udzielania odpowiedzi na pytania otwarte (np. co robi ogrodnik?), wyciągania wniosków (np. gdzie byłbyś, jeżeli widziałbyś słonia?), przewidywania skutków (np. pokazywanie dziecku serii obrazków i polecenie odgadywania, co może się zdarzyć), dokonywanie porównań. Przykłady tego rodzaju ćwiczeń można znaleźć w cytowanym tu opracowaniu J. Kosl-rzewskiego. są lam również jKułanc ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania oraz do rozwiązywania problemów matematycznych.

Interesujący program rozwoju mowy został opracowany przez J. Spran-dlina (N.G. I lar ring. 1973). Pomyślany wprawdzie dla dzieci z ogólnym opóźnieniem rozwoju może mieć zastosowanie również dla dzieci, u których późnemu kształtowaniu się mowy nie towarzyszy ogólny niedorozwój.

Terapię rozpoczyna się od uzyskania kontroli nad zachowaniem dzicc-

li hi ¹ *.1. . "i.i. które warunkuje rozwój języka opanowaniem wc/Ci-

jfłflk hm.....Kowania), oi celem końcowym jest formowanie sensów-

k «.| .....Ml skutecznego porozumiewania się z otoczeniem. To. co

....... .tanowi s/kiclcl zawierający tylko ogólne zasady i spo-

< , i • >l< wniu.1 umiejętności językowych, natomiast treść poszczcgol-i. ' »• |i i. i .l,i logopeda we własnym zakresie. Wynika to z założenia, że Uli. I l wymaga od nauczyciela języka uwzględnienia faktu, że nic »*•«*• • i »o (H«l.i|«iciZJii w jednakowym tempie będą przyswajać podawany i. ,i o il i «* /w. (/ku z tym dobrania takich technik i pomocy, które będą

1.. ,..... w .Im., | tytuacji i dostosowane do zainteresowań i możliwości

, *» »• ! >!"YiI» uczniów.

,l-■>. "Iiuh programowych przyjęto, że u dzieci z zaburzonym roz-

, ,„ ....... isz>k kształtuje się w podobny sposób, juk u dzieci w normie,

.. h k,,l, (,i,im.¹ opanowywania poszczególnych struktur językowych jest •4.1. (........... powstawanie struktur baidzicj złożonych uwarunkowane

k. t „pi>r.lo,in opanowaniem struktur prostych spełniających podobne fun-

i , ...........k.n yjne. Z kolei podstawą wcześnie przyswajanych struktur

l. tikuny, h (u tl,u ,ka w normie) stt związki semantyczne zachodzące mię-

■i.» * ,k -Mav».czynnością i przedmiotem. I stąd rozwijanie umiejętności ........... ty. li związków stanowi główne zadanie proponowanej przez

₄.11.. 111w |i i.ipii języka.

i ",..... związków zachodzących między wykonawcą, czynnością

, i......i, ni z.i podstawę terapii stwarza konieczność stosowania dwu

» i i * i^-wu n n z jednej strony nauczenia dziecka tworzenia wypowiedzi ,| |, .. h puwyżs/c związki, a z drugiej ćwiczeń w modyfikowaniu tych

« . t«* I* • I /• ,

• |„. ,« /,j części programu dziecko przechodzi od funkcjonalnego k , tlik •<* .iin.i przedmiotów i opanowywania ich nazw do wymawiania pod-li s v i" iwicdzi trój wyrazowych typu: wykonawca — czynność

.1......« Cwic/y się tu: jiowtarzanic (naśladowanie) wypowiedzi, rozu-

im. i • i|„,wiadanie się (wytwarzanie). Powtarzanie wypowiedzi obejmu-

.....a „«, pojedyncze głoski, jak wypowiadanie kilku słów za nauczycic-

i P i,mirnic IkhIzców werbalnych lub niewerbalnych przez dziecko

........ /> istnieje możliwość sterowania jego zachowaniem za pomocą

,, i, ' In ów Wypowiadanie się świadczy o zdolności spontanicznego iwo-i •• nu wypowiedzi słownych.

U drugiej części programu terapeutycznego dziecko uczy się wykony-,,(• uujc na łych podstawowych wypowiedziach. Dotyczą one całego