67 (238)

69

Fosfolipidy są pod względem chemicznym pochodnymi glicerolu (fosfoglicerydy) lub bardziej złożonego alkoholu - sfingozyny (sfingo-lipidy). Cząsteczki fofosfolipidów mają charakter amfipatyczny; jeden z ich końców ma właściwości hydrofitowe, drugi zaś hydrofobowe.

0

II

reszta

cholinowa

i-

fosforan

n-

kwasy

tłuszczowe

H₂C —o—C AAAAA/W

0

II

l HC-O-C

CH₃    0

I ³    II

H₃C—N-CH-CH,—O—P—O—CH

3    |    ^2    2    ,

L

J

część hydrofitowa cząsteczki

część hydrofobowa cząsteczki

Rys. 52. Budowa fosfoglicerydu

Zgodnie z przedstawioną strukturą fosfoglicerydu dwie grupy hydroksylowe glicerolu są zestryfikowane kwasami tłuszczowymi, a trzecia jest zestryfikowana kwasem fosforowym. Tak zbudowany związek nosi nazwę kwasu fosfatydowego. W typowych fosfoglicerydach kwas fosfaty-dowy jest zestryfikowany choliną (lecytyna) lub etanoloaminą (kefalina).

Rys. 53. Schemat budowy fosfolipidu

Glikolipidy

Związki te mają w cząsteczce grupy cukrowcowe (mono- i oligosacha-rydy) tworzące „główkę”, w przeciwieństwie do fosfolipidów nie zawierają w cząsteczce kwasu fosforowego. Do glikolipidów należą cerebrozydy i gangliozydy. W skład gangliozydów wchodzą reszty kwasu sjalowego.

Zaburzenia w metabolizmie gangliozydów mogą spowodować chorobę Tay-Sachsa¹. Charakteryzuje się opóźnieniem w rozwoju

1

Omówiona w pozycji Trening przed maturą. Genetyka, Wydawnictwo Szkolne OMEGA, Kraków 2003.