71 (131)

M. Porębska³ wyodrębnia (r/y zasadnicze etapy pracy nad /.adaniem tekstowym:

1.    Zapoznanie się z zadaniem

..... czytanie zc zrozumieniem pojęć,

rozróżnianie danych, poznawanie pytań,

wydobycie /. tekstu zagadnienia do rozwiązania.

2.    Rozwiązanie

pomysły rozwiązania, sposoby rozwiązań, stosowanie schematów.

3.    Sprawdzenie wyników rozwiązania.

W nauczaniu początkowym matematyki mogą mieć zastosowanie, zdaniem {. Wari⁴, następujące schematy postępowania: schemat algorytmiczny, konatywny i heurystyczny (zwane przez nią metodami). Schemat algorytmiczny to niezawodny przepis postępowania, który punkt po punkcie może być wykorzystany przy rozwiązywaniu określonego typu zadań. Na przykład obliczanie zakupów, obwodów figur itp. odbyw., się zawsze tymi samymi etapami. Schemat konatywny to sposób zwany też metodą prób i błędów, polegający na dokonywaniu prób pewnych działań aż do próby udanej. Stosuje się ją w zadaniach typu: szarada, łamigłówka. Schemat heurystyczny, który jest przepisem pośrednim, dopuszcza wiele swobody w wyborze dróg rozwiązania.

Ogólny plan postępowania, mający zastosowanie przy rozwiązywaniu zadań tekstowych, jest według niej następujący:⁵

1.    Zrozumienie zadania

—    - wzbudzenie motywacji do podjęcia rozwiązania zadania,

zapoznanie z treścią,

■ analiza zadania.

2.    Proces rozwiązywania zadania

-    układanie planu rozwiązania, planowanie metody rozwiązania, poszukiwanie i ustalenie rozwiązań,

-    wykonanie planu, wybór rozwiązań zadania.

3.    Sprawdzenie - ocena rozwiązania

—    odniesienie rozwiązania (otrzymanej wielkości do poszukiwanej) do danych w zadaniu,

—    refleksja nad procesem rozwiązania.

I I. Moroz" /. kolei proponuje hardziej rozbudowany tok pracy w zakresie rozwiązywania zadań problemowych, mianowicie: i. Zaznajomienie uczniów z treścią zadania.

Odpowiedzi na pytania dotyczące niezrozumiałych wyrazów, symboli, problemów.

k Samodzielne lub zespołowe próby rozwiązania problemu.

■I. Dyskusja na temat wyników, trudności i błędów.

5.    Prezentacja różnych sposobów rozwiązań i ustalenie najbardziej racjonalnego, najciekawszego, oryginalnego.

6.    Samodzielne poprawianie błędów.

W swojej koncepcji wyróżniam rozwiązywanie zadań przygotowawczych (prostych) i zasadniczych (głównych), bezproblemowych i problemowych. W rozwiązywaniu zadań tekstowych należy uwzględnić niżej wymienione etapy:

I. Dobór zadania, jego tematyki i struktury.

1. Zapoznanie uczniów z treścią zadania.

3. Analiza treści połączona z serią pytań i ćwiczeń rozwijających zdolności matematyczne (głównie myślenie).

I. Matematyczny zapis treści zadania.

s. Rozbiór zadania metodą analityczną, analityczno-syntctyczną lub syntetyczną, z zastosowaniem gra licznych schematów t sposobów rozwiązań.

(>. Ułożenie planu rozwiązania jako realizacji jednej z metod rozbioru zadania.

7.    Rozwiązanie zadania wybranymi sposobami, z doprowadzeniem zawsze do wzoru w jednym zapisie i równania.

N. Sprawdzenie wyniku z treścią zadania.

⁽). Sformułowanie odpowiedzi i jej zapis.

Jest to propozycja optymalnego algorytmu pracy przy każdym zadaniu tekstowym. Należy założyć, że każdy etap można jeszcze dzielić na bardziej szczegółowe. W zależności od możliwości uczniów można niektóre ogniwa tego algorytmu „przeskakiwać", a więc dostosowywać do indywidualnego tempa pracy konkretnych uczniów, u których wysoki poziom myślenia charakteryzuje się (w trakcie jego przebiegu) nie kolejnymi (poszczególnymi) etapami, a skokami. Stopniowe skracanie etapów i pomijanie niektó-i vch, przy dużych efektach, jest dowodem coraz wyższego poziomu umieję-luości.

Składniki przedstawionego systemu omówię w skrócie.

139