566

35. AUTOMATYKA ŁĄCZENIOWA I REGULACYJNA 566

Jeżeli pomiarowe obwody napięciowe są zabezpieczone wyłącznikiem samoczynnym, to jego wyłączenie powinno powodować otwarcie obwodu pomocniczego układu pobudzającego.

Napięcie rozruchowe przekaźników pcdnapięciowych powinno być tak dobrane, aby napięcie udarowe, które rr.cżc powstać w wyniku opozycji faz napięcia szczątkowego i napięcia źródła rezerwowego, nie przekraczało wartości dopuszczalnych dla silników. Przeciętnie ■ jeśli silniki nie mają specjalnie wzmocnionej budowy — dopuszczalny udar napięciowy wynosi 1,3U„ dla silników wysokiego napięcia i 1,5C^n dla silników niskonapięciowych. Stąd napięcie rozruchowa przekaźników podnapięciowych zawiera się w zakresie 0,3 — 0,5V„. W przypadku zasilania odbiorników bardzo czutych na obniżenie się napięcia, napięcie rozruchowe U, przyjmuje się w przedziale 0,6-t-0,7 U„. W tych warunkach niezbędny jest jednak dodatkowy element kontrolujący wartości napięcia szczątkowego na srynach zbiorczych po otwarciu wyłącznika źródła podstawowego.

Nastawienie czasowe członu rozruchowego powinno spełniać następujące warunki ;

—    być dłuższe od czasów zadziałania szybkich zabezpieczeń elektroenergetycznych transformatorów i linii zasilających oraz urządzeń SPZ;

—    w miarę możliwości być dłuższe o co najmniej jeden stopień czasowy od * nastawienia zabezpieczeń elektroenergetycznych zainstalowanych na odpływach

z szyn rezerwowanych;

—    uwzględniać koordynację czasową z innymi urządzeniami SZR w danym układzie elektroenergetycznym.

Dwa ostatnie warunki mogą pozostawać ze sobą w sprzeczności, jeśli stosuje się zasadę wydłużania czasów zadziałania urządzeń SZR zainstalowanych w danej sieci rozdzielczej zakładu przemysłowego, rozpoczynając od źródeł zasilania a kończąc na odbiorach. W takim przypadku należy przyjąć koordynację czasową urządzeń SZR jako nadrzędną, natomiast spełnienie wymagania, aby wyłącznik na dopływie z podstawowego źródła zasilania nie był wyłączany przy zwarciach na odpływach z szyn rezerwowanych należy rozwiązać inaczej, np. przez stosowanie blokady napięciowo-prą-dowej, stanowiącej jednocześnie blokadę działania urządzenia SZR podczas zwarć na szynach zbiorczych. Działanie tej blokady pokazano przykładowo na rys. 35.4; inne rozwiązanie zawiera urządzenie SZR o schemacie przedstawionym na rys. 35.6.

Rys. 35.4. Schemat zasadniczy blokady napięć i ow-o-prądow-ej urządzenia SZR: a) obwody główne-b) obwody pomocnicze    .    *

Kb — przekaźnik czasowy; K ‘1 — przekaźnik nadprądowy zwłoczny; AT37I, /T372 - przekaźniki pod napięci owe; K38 — przekaźnik nadnapięciowy; JY71. K 72 — przekaźniki pomocnicze;

S9 — przełącznik SZR

Napięcie rozruchowe U_r przekaźników n f d nr pi ęc i c wy c h układu kontroli napięcia źródła rezeiwcwego oblicza się wg zależności

U, = *»(£/„, +A (/)    (35.1)

wr której: L'_tr — napięcie utyku silników; A U — spadek napięcia w torze zasilającym od szyn zbiorczych stacji rozdzielczej do zacisków silnika, wywołany prądami samo-rozruchu silników; k_b — 1,05—1,1 — współczynnik bezpieczeństwa.

W praktyce napięcie rozruchowe przyjmuje się w zakresie 80-1-90% napięcia znamionowego silników.

Człon wykonawczy

Człon wykonawczy spełnia następujące zadania:

—    zapewnia jednokrotność działania SZR;

—    kontroluje wartość napięcia szczątkowego na szynach rezerwowanych lub czas przerwy w cyklu SZR;

—    przyspiesza działanie automatyki zabezpieczeniowej zasilania rezerwowego;

—    podaje impuls na zamknięcie wyłącznika w torze zasilania rezerwowego.

Warunkiem niezbędnym zamknięcia wyłącznika w torze zasilania rezerwowego

jest stwierdzenie stanu otwarcia wyłącznika w torze zasilania podstawowego. Przy otwarciu tego wyłącznika przez automatykę zabezpieczeniową zlokalizowaną od strony źródła zasilającego istnieją warunki do realizacji szybkiego SZR. Rozwiązanie techniczne polega na wysłaniu impulsu otwierającego od tej automatyki do wyłączników po stronie górnego i dolnego napięcia transformatorów, a w przypadku linii elektroenergetycznej — do wyłączników zainstalowanych na obydwu jej krańcach.

Jednokrotność działania urządzenia SZR jest zwykle realizowana za pomocą przekaźnika czasowego o opóźnionym odpadzie. Zwlokę czasową tego przekaźnika dobiera się wg zasady:

f = („r + /_r '    (35.2)

przy czym; t„, — czas zamykania wyłącznika w torze zasilania rezerwowego; /, — czas rezerwowy, który przyjmuje się w zakresie 0,3-.-0,5 s.

Istnieją również inne rozwiązania zapewniające wymaganą jednokrotność działania S2R, np. układ ograniczający czas trwania cyklu SZR lub układ zapobiegający zjawisku „pompowania” wyłącznika.

Kontrolę wartości napięcia szczątkowego na szynach rezerwowanych po wyłączeniu źródła podstawowego stosuje się dla powolnego SZR w przypadku zasilania z nich silników, pod warunkiem, że tej roli nie spełnia człon rozruchowy. Zezwolenie na zamknięcie wyłącznika w torze zasilania rezerwowego następuje dopiero po zmniejszeniu się napięcia szczątkowego poniżej wartości dopuszczalnej. Napięcie rozruchowe przekaźników dobiera się na podstawie dopuszczalnej wartości udaru napięciowego silników.

Innym rozwiązaniem jest stosowanie przekaźnika czasowego, opóźniającego zamknięcie wyłącznika w torze zasilania rezerwowego o czas niezbędny do zmniejszenia się napięcia szczątkowego poniżej jego dopuszczalnej wartości. Ze względu na zjawisko samorozruchu silników opóźnienie powinno być jak najmniejsze; w praktyce wynosi ono 0,4-t-1 s.

Gdy czas zadziałania automatyki zabezpieczeniowej toru zasilania rezerwowego jest dłuższy niż 0,7 s, zaleca się krótkotrwałe przełączenie tej automatyki na działanie bezzwłoczne. Przełączenie następuje za pomocą impulsu zamykającego wyłącznik w torze zasilania rezerwowego, podawanego od urządzenia SZR. Czas trwania impulsu zamykającego należy w związku z tym wydłużyć. Warunkiem stosowania przyspieszonego działania automatyki zabezpieczeniowej jest nastawienie odpowiednio dużego prądu rozruchowego tej automatyki, w celu uniewrażtiwienia jej na prądy samorozruchu silników.