73

Referat dysponował wagonami badawczymi i pomocniczymi do prowadzenia badań trakcyjnych oraz cieplnych. Podstawową jednostką badawczą był trzy-osiowy wagon dynamometryczny projektu prof. Cze-czotta, wyposażony w tłokowy dynamometr hydrauliczny, stół pomiarowy i inne przyrządy. Od 1930 roku Referat dysponował bardziej nowoczesnym, czte-roosiowym wagonem-laboratorium z najnowszą aparaturą (Amslera, Siemensa, Richarda).

Wspomnieć także trzeba o wagonie służącym do pomiarów urządzeń i silników w warsztatach, parowozowniach i stacjach wodnych.

Prof. Czeczott był autorem niezwykle oryginalnej metody badania parowozów w warunkach normalnego ruchu tzw. trakcją podwójną (dwoma parowozami). Parowóz pomocniczy, dzięki odpowiedniej regulacji, utrzymywał stałą szybkość, co pozwalało przez porównanie określić parametry parowozu badanego z laboratoryjną dokładnością. Ten sposób określania mocy i pracy parowozu nazwany został w świecie „polską metodą”.

Pod kierunkiem prof. A. Wasiutyńskiego prowadzono na odcinku doświadczalnym pod Warszawą badania nad naprężeniami w szynach i odkształceniami sprężystymi nawierzchni kolejowej. Potrzeba tych badań wynikała z wprowadzenia do eksploatacji parowozów pospiesznych o czterech wiązanych osiach i szybkości do 110 km/h, które powodowały znaczne zwiększenie obciążeń dynamicznych toru. Pod koniec lat trzydziestych Referat Doświadczalny Centralnego Biura Projektów i Studiów PKP rozszerzył zakres prac o badania naprężeń i wydłużeń cieplnych szyn, pracy złącz itp.

PKP w okresie międzywojennym wprowadziły badania psychotechniczne kolejarzy oraz kandydatów do pracy na stanowiskach związanych z bezpieczeństwem ruchu kolejowego. Badaniom testowym poddawano maszynistów i ich pomocników, zawiadowców stacji, dyżurnych ruchu, blokowych, nastawniczych, zwrotniczych, manewrowych, kierowców samochodowych itp. W Warszawie i Poznaniu zorganizowano centralne pracownie psychotechniczne, a w Ministerstwie Komunikacji — Referat Psychotechniczny. Zbudowano specjalne wagony psychotechniczne do badań pracowników w terenie. W ciągu 10 lat przebadano ogółem 14000 pracowników PKP. Przyczyniło się to do wydatnego zmniejszenia wypadków na sieci PKP. Polska była drugim po Niemczech krajem w Europie, który rozwinął tak szeroko badania psychotechniczne personelu kolejowego.

W 1928 roku utworzono Muzeum Kolejowe, liczące początkowo zaledwie 800 eksponatów. W ciągu 10 lat ta placówka naukowo-dydaktyczna rozwinęła się znacznie osiągając w 1938 roku — już jako Muzeum

119. Gmach dyrekcji kolejowej w Warszawie

Komunikacyjne — 4000 eksponatów. Muzeum szerzyło wiedzę i ułatwiało naukę metodą poglądową w dziedzinie kolejnictwa, komunikacji drogowej i wodnej śródlądowej.

Od 1924 roku Ministerstwo Kolei Żelaznych organizowało konkursy w poszukiwaniu wynalazków, u-lepszeń, projektów i pomysłów związanych z postępem technicznym w kolejnictwie. Konkursy dostarczyły wielu interesujących prac, takich jak: projekt lokomotywy spalinowej inż. A. Rybickiego, urządzenie do automatycznego niwelowania toru kolejowego W. Budkiewicza, przyrząd do nasuwania odpełzłych szyn Machaya, sprzęg samoczynny do wagonów W. Sokołowskiego, hamulce Lipkowskiego, klin zabezpieczający przed stoczeniem się wagonów stojących na spadku W. Rosikonia czy przyrządy do badań psychotechnicznych inż. Wojciechowskiego.

W latach międzywojennych rozwinęło się polskie piśmiennictwo kolejowe. Działalność wydawniczą prowadziły liczne uczelnie techniczne, zwłaszcza Politechniki Warszawska i Lwowska, oraz powstała przy Ministerstwie Komunikacji komórka wydawnicza. Ukazywało się czasopismo fachowe „Inżynier Kolejowy”. Od połowy lat trzydziestych sprawami wydawnictw fachowych zajmowało się programowo Ministerstwo Komunikacji. Opublikowano szereg prac, które służyły za podręczniki uczniom, studentom bądź pracownikom kolei, uzupełniającym kwalifikacje zawodowe. 20 tytułów ukazało się w Wydawnictwach Technicznych MK, wiele książek wydały wyższe uczelnie i placówki pozaresortowc. W 1938 roku zbiory Biblioteki Głównej Ministerstwa Komunikacji liczyły blisko 23 000 specjalistycznych pozycji.

W okresie międzywojennym istniały różne formy przygotowania zawodowego do służby kolejowej: wyższe uczelnie, średnie szkoły techniczne i zawodowe szkoły kolejowe, kursy szkoleniowe prowadzone przez Ministerstwo Komunikacji i poszczególne dyrekcje okręgowe oraz warsztaty uczniowskie przy zakładach kolejowego zaplecza technicznego.

73