73 (192)

fi    i x4X M &/>IU-Slu.vn> Irol.i. Pahnła ipultcmr, Wuwiw i iUll

t«INfTx.*4.ul-l5)UI-S . tyWM-WNilOT

96 CZĘŚĆ 1 Wprowadzenie Jo polityki społec/nci

Warto podkreślić, żc spuścizną minionego ustroju był rozbudowany i scentralizowany sektor publiczny, który został poddany w okresie transformacji radykalnym zmianom. Doszło do ekspansji sektora prywatnego wskutek przesunięć w strukturze własności. Nastąpiła prywatyzacja majątku państwowego (przedsiębiorstw, nieruchomości rolnych). Obecnie dominującą rolę w gospodarce narodowej odgrywają podmioty prywatne'.

Trzeci sektor

Trzeci sektor stanowią organizacje pozarządowe (non-governmetttal organisations, NGO). Są to podmioty niezależne od władz publicznych, które nie działają w celu osiągnięcia zysku (non-profit) i dochody przeznaczają na wykonywanie swoich zadań. Ze względu na niekomercyjny charakter nie utożsamiają się z sektorem prywatnym. Są określane jako organizacje woiontarystyczne i społeczne (obywatelskie), gdyż w większości opierają swą działalność na pracy ochotników, obszarem ich aktywności jest zaś sfera polityki społecznej. Zajmują się ochroną zdrowia, edukacją, kulturą, sportem, ekologią, prawami człowieka, rodziną, pomocą socjalną, nauką i techniką, rozwojem lokalnym. Współuczestniczą w wypracowywaniu i realizacji programów inicjowanych przez władze publiczne oraz uzupełniają działania administracji, jeśli mc jest ona w stanic samodzielnie wykonywać ważnych społecznie zadań.

Organizacje pozarządowe mogą przyjmować różne formy, choć najczęściej występują jako fundacje i stowarzyszenia. Cechuje je samorządność i dobrowolność członkostwa. Korzystają z widu źródeł finansowania i podlegają odmiennym regulacjom prawnym. Stosuje sic do nich zbliżoną w założeniach politykę fiskalną. Realizują one podobne funkcje. Ich rola polega na świadczeniu usług społecznych, reprezentacji i rzccznictwic interesów wybranych zbiorowości, łagodzeniu konfliktów, promowaniu solidarności i altruizmu, kształtowaniu wspólnoty i demokratyzacji stosunków społecznych.

Na szczególną uwagę zasługuje działalność pożytku publicznego, uznawana za społecznic użyteczną, która jest prowadzona przez uprawnione organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, w imię dobra wspólnego, na rzecz ogółu społeczności lub pewnej grupy wyodrębnionej ze względu na trudną sytuację życiową.

/, trzecim sektorem wiąże się dialog obywatelski rozumiany jako sposób komunikowania się między władzą publiczną a organizacjami pozarządowymi, przejawiający się we wzajemnym przekazywaniu opinii, informacji czy ustaleń dotyczących celów, instrumentów i strategii wdrażania polityki publicznej. Należy go odróżniać od dialogu społecznego prowadzonego przez związki zawodowe i organizacje pracodawców w sferze zbiorowych stosunków pracy, mającego charakter dwustronny (autonomiczny) albo trójstronny, jeśli uczestniczą w nim przedstawiciele organów

¹ Stan i perspektywy sektora publicznego w gospodarce rynkowej. Wnioski dla Polski, Jerzy Kleer (red.). Warszawa 2004.