7

noradrenergiczny, serotoninowy i dopaminowy. Wzrost aktywności neu-romediatora w szczelinie synaptycznej uzyskuje się najczęściej za pomocą jednego z trzech mechanizmów: poprzez zwiększenie jego wydzielania, zahamowanie zwrotnego wchłaniania ze szczeliny synaptycznej lub bezpośrednią stymulację receptorów. Dla działania większości leków przedwdepresyjnych największe znaczenie ma hamowanie zwrotnego wchłaniania. Leki przeciwdepresyjne dzielimy zwykle ze względu na ich mechanizm działania. Nazwy grup leków odwołują się też czasem do budowy chemicznej. Tradycyjnie wyróżnia się: trójcykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD, TCA), inhibitory monoaminooksydazy (MAOI) i selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI). Pozostałe leki przeciwdepresyjne zwykle określane są mianem atypowych, chociaż autorzy nowszych klasyfikacji coraz częściej odwołują się również do mechanizmów ich działania. Wyróżnia się tu m.in. selektywne inhibitor) wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny, inhibitory zwrotnego wychwytu dopaminy czy leki działające na receptory.

Do trójcyklicznych leków przeciwdepresyjnych (TLPD) zaliczamy: amitryptylinę, imipraminę, klomipraminę, dezypraminę, dibenzepinę, do-ksepinę, opipramol. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) to: fluoksetyna, paroksetyna, citalopram, escitalopram, ser-tralina, fluwoksamina. Spośród inhibitorów monoaminooksydazy (MAOI) na polskim rynku zarejestrowany jest jedynie odwracalny inhibitor MAO - moklobemid.

Do atypowych leków przeciwdepresyjnych należą inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI): milnacipram i wenlafaksyna; selektywni agoniści serotoninowo-noradrenalinowi

(NaSSA): mirtazapina; inhibitory 5HT, blokujące receptor 5HT2: trazo-don, nefazodon; oc₂-agoniści: mianseryna; inhibitor wychwytu noradrenaliny i dopaminy: bupropion - lek stosowany głównie do odzwyczajania od palenia tytoniu; inhibitory wychwytu zwrotnego noradrenaliny:

maprotylina, reboksetyna. Osobną kategorię stanowi lek działający prze-ciwserotoninowo - tianeptyna.

Leki przeciwdepresyjne wykazują pewne zróżnicowanie działania w zależności od grupy. W tabeli 21 scharakteryzowano działania dwóch głównych grup leków przeciwdepresyjnych.

W psychofarmakoterapii depresji leki dobierane są często empirycznie, na podstawie własnego doświadczenia lekarza, jednak zawsze z uwzględnieniem profilu działania i zakresu objawów ubocznych. Nie bez znaczenia są tu też wzorce przepisywania leków obecne w danym środowisku medycznym (np. w Stanach Zjednoczonych częściej niż w Europie przepisuje się SSRI). Zwykle, jeśli depresja jest ciężka i ważniejsza jest skuteczność leku, a stan somatyczny chorego jest niezły, przepisujemy leki trójcykliczne. Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny są lekami „bardziej komfortowymi”, a niektórzy twierdzą, że

268