7 (1445)

NEUROPSYCHOLOGIA

□    ET

□    ET

"□□

I Rycina 6.4. Pozycja 6. z Testu Pamięci Wzrokowej Bentona, w wersji z wielokrotnym wyborem Źródło: Benton, A. L (1950). Dzięki uprzejmości American Medical Association.

kich zadań, w odróżnieniu od czynników związanych z praksją, inteligencją i pamięcią” (s. 490). Opracowali bardzo proste zadanie, w którym dwa połączone pręty można umieścić w różnym położeniu (pod różnym kątem) względem siebie. Zadanie osoby badanej polegało na ustawieniu innej pary prętów w takim samym położeniu, w dwóch różnych sytuacjach - pod kontrolą wzroku albo dotyku. Przy takim sposobie badania autorzy stwierdzili, że znaczne obniżenie poziomu wykonania zadania było związane niemal wyłącznie z uszkodzeniem tylnej części półkuli niedo-minującej. Porównują to z mniej uderzającą asymetrią obserwowaną w bardziej złożonych zadaniach przestrzennych, słabo wykonywanych również przez pewien odsetek pacjentów z uszkodzeniami w tylnej części półkuli dominującej.

Miller (1972) wyjaśnia to następująco:

Bardzo możliwe, że to, w jakim stopniu badany posługuje się werbalizacją, jest ważnym czynnikiem, który decyduje o tym, czy na zadanie pozornie przestrzenne tak samo wpływa uszkodzenie tylnej części lewej półkuli, jak prawej. Wprawdzie zadanie może mieć charakter przestrzenny, ale nie uniemożliwia to badanemu posługiwania się przy rozwiązywaniu rozumowaniem werbalnym, a im bardziej używa się werbalizacji, tym gorsze będzie wykonanie zadania przy uszkodzeniach lewostronnych, nawet jeśli zadanie jest szczególnie trudne do zwerbalizowania (s. 86).

Wykazano, że inne proste zadania stosowane przez grupę mediolańską są czule na obniżenie funkcji wskutek uszkodzenia prawej półkuli (De Renzi, Faglioni, 1967). Wykazano również, że zaburzenie lokalizacji nie jest specyficzne dla modalności zmysłowej, ponieważ osoby z uszkodzeniami w półkuli niedominującej źle wykonywały zadanie w obu wersjach - i wzrokowej, i dotykowej (Faglioni i in., 1971).

Odrębnym czynnikiem w zakresie relacji przestrzennych jest zdolność wykonywania odwracalnych operacji w przestrzeni. But-ters i jego współpracownicy stosowali różnorodne narzędzia, mierząc tę zdolność u osób z uszkodzeniami o różnej lokalizacji. Dwa z nich przedstawiono na rycinie 6.5.

Test pałeczek (The stick test). Pacjentowi pokazuje się prosty układ pałeczek i prosi się go o ułożenie takiej samej figury w dwóch warunkach: gdy siedzi obok lub naprzeciwko badającego.

Test odbicia w wodzie (The poolls reflec-tion test). Badany ma tu wybrać spośród serii obrazków ten, który przedstawia odbicie figury wzorcowej, jakie byłoby widoczne w wodzie.

Dwa badania wykazały, że tego typu zadania źle wykonują pacjenci z uszkodzeniami

I Rycina 6.5. Przykłady wzorów - A. Test pałeczek, B. Zadanie z Testu odbicia w wodzie Źródło: A - Benson, D. F., Barton M. I. (1970); B - Butters, N. i in. (1970a).

albo lewego, albo prawego płata ciemieniowego, lecz chorzy z lezjami o innej lokalizacji nie mają z nimi trudności (Butters, Barton, 1970; Butters i in., 1970a).

Zaburzenie zapamiętywania miejsca

Przeprowadzono bardzo niewiele systematycznych badań w tym zakresie. Zaburzenie zapamiętywania miejsca może stanowić część ogólnego zespołu amnestycznego, albo też występować w połączeniu z innymi trudnościami przestrzennymi. Jednak niekiedy zdarzają się pacjenci, którzy prawidłowo wykonują zwykłe zadania przestrzenne, lecz mogą mieć trudności, gdy się ich poprosi o przypomnienie sobie relacji przestrzennych, nawet po krótkim odroczeniu. Takie trudności u pacjentów z uszkodzeniem płatów potylicznych lub prawego płata ciemieniowego opisał Alajouanine (1960), który do pomiaru pamięci metodą rozpoznawania używał Testu Pamięci Wzrokowej Bentona w wersji z wielokrotnym wyborem.

Z tym obszarem badań luźno związany był eksperyment De Renziego i współpracowników (1969a), którzy zbadali dużą grupę pacjentów z uszkodzeniami jednostronnymi, stosując proste zadanie na zapamiętywanie miejsca pod kontrolą wzrokową łub dotykową. Chociaż wszystkie osoby z uszkodzeniami mózgu wykonywały to zadanie gorzej niż grupa kontrolna, jednak nie było istotnych różnic między grupą prawopółkulową a lewo-półkulową. Obniżenie wyników było większe u osób z ubytkami w polu widzenia niż u badanych bez takich ubytków. „Fakt, że takie obniżenie poziomu wykonania okazało się jednak istotnie większe w testach pamięci dotykowej niż wzrokowej, wskazuje na to, że ma ono związek raczej ze współwystępują-cym uszkodzeniem tylnej części mózgu niż z wpływem deficytu wzrokowego” (s. 283).