76 (167)

76

IV. Prom podatkowe paihlmi iramorządu terytorialnego - zagadnienia

U

wl

ul

ul

vfl

i

i

Można więc mówić o ogólnej odpłatności podatku, bo z całości wp|y_w podatkowych finansowane są istotne dla obywateli przedsięwzięcia (np. (k,. publiczne, szkoły wyższe). Natomiast odpłatność indywidualna polegająca na iyj że za konkretne świadczenie podatkowe danego podatnika przekazywana j_es| konkretna usługa publiczna świadczona na jego rzecz, w stosunku prawnopodai. kowym nie występuje.

Obok podatków funkcjonują opłaty publiczne — jako dochody państwa lub samorządu. Opłata jest przymusową płatnością, która ma charakter świadczeni), odpłatnego. W przypadku wniesienia opłaty przez zobowiązaną do tego osobę organ publiczny będzie świadczył określoną przepisami prawnymi usługę lub podejmie odpowiednią czynność (np. sąd rozpocznie postępowanie po wniesieniu opłaty sądowej, a organ administracji publicznej po zapłaceniu opłaty skarbowej — zostanie wydane zaświadczenie, paszport, prawo jazdy). Podstawową rolę odgrywają opłaty skarbowe i opłaty sądowe. Jednak liczba różnego rodzaju opłat, przewidzianych w wielu ustawach, jest bardzo duża. Niektóre z nich są opłatami za usługi różnych jednostek organizacyjnych (np. instytucji kultury, zakładów opieki zdrowotnej, jednostek oświaty).

Odrębną kategorię tworzą opłaty za korzystanie ze środowiska, opłata za pobór wód, za wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, składowanie odpadów, inne. Podmiot korzystający ze środowiska naturalnego wnosi opłatę za korzystanie, a gdy przekracza odpowiednie warunki korzystania — zobowiązany jest zapłacić karę pieniężną. Opłaty i kary za korzystanie ze środowiska i naruszanie zasad dotyczących tego korzystania przewidują ustawa z 2001 r. — Prawo ochrony środowiska i inne

ustawy.

Samodzielną grupą dochodów publicznych są składki, mające charakter przymusowy (obowiązkowy), pobierane przez państwo, np. składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe, zdrowotne. Składki nie wpływają do budżetu państwa ani też do budżetów samorządów terytorialnych. Są przychodami państwowych funduszy celowych, takich jak: Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Narodowy Fundusz Zdrowia, Fundusz Pracy. Niektóre z tych funduszów są elementami odrębnego systemu finansowego, np. systemu finansowego ubezpieczeń społecznych, systemu finansowego ubezpieczeń zdrowotnych.

Osobną kategorią dochodów są cła. tj. przymusowe płatności przewidziane w ustawodawstwie celnym, pobierane przez organy celne od podmiotów przywożących towary z zagranicy na polski lub europejski obszar celny. Cła obliczane są w trybie specjalnej procedury celnej na podstawie wartości celnej towarów i przy zastosowaniu obowiązującej taryfy celnej (w skład której wchodzi wykaz towarów i odnoszące się do nich stawki celne). Z dniem wejścia Polski do Unii Europejskiej cła stały się dochodami budżetu europejskiego. Unia celna, jaką jest Unia Europejska, nie stosuje ceł i innych tego typu płatności w ramach swego wspólnego obszaru celnego. Cła pobierane przy wprowadzaniu towarów _n9 nkJL