84

r_

6.3. UKŁAD WYDALNICZY CZŁOWIEKA I PRACA NEREK

Układ wydalniczy człowieka

Nerki (a) - pokryte są łącznotkankową błoną - torebką włóknistą, ta z kolei otoczona jest z zewnątrz torebką tłuszczową, chroniącą nerki przed urazami mechanicznymi. Nerki usuwają uboczne produkty przemiany materii i utrzymują bilans wodny organizmu oraz prawidłowe stężenie elektrolitów, odpowiednie ciśnienie osmotyczne płynów ustrojowych, odpowiadają też za równowagę kwasowo-zasa-dową.

Kora nerki (b) - część zewnętrzna miąższu nerki otaczająca i wnikająca w rdzeń nerki w postaci słupów nerkowych.

Rdzeń nerki (c) - wewnętrzna część nerki występująca w postaci piramid nerkowych (d).

Miedniczka nerkowa (e) - zlokalizowana we wnęce nerki, stanowi łącznotkankowy woreczek będący początkowym odcinkiem moczo-wodu. W miedniczkach nerkowych zbiera się mocz ostateczny.

Moczowód (f) - łączy nerki z pęcherzem moczowym.

Pęcherz moczowy (g) - elastyczny narząd mogący jednorazowo pomieścić do 1 litra moczu. Opróżnianie pęcherza następuje przez cewkę moczową dzięki skurczom mięśni - wypieraczy moczu.

Cewka moczowa (h) - wyprowadza mocz na zewnątrz organizmu poprzez rozkurcz mięśni zwieraczy. U mężczyzn wyprowadza także ejakulat.

Nadnercze (i) - gruczoł dokrewny zbudowany z części korowej i części rdzeniowej.

Budowa nefronu

Nefron jest podstawową jednostką morfologiczno-czynnościową nerki.

tęłniczka

odprowadzająca

Schemat budowy nefronu i ciałka nerkowego: kłębuszek naczyniowy (a! - ⁴' '' te naczynia krwionośne tworzące sieć dziwną (tętniczo-tętniczą): torebka ^r (b) - otacza kłębuszek naczyniowy; kanalik proksymalny (I rzędu) (• * ' komórki nabłonkowe sześcienne; pętla nefronu (pętla Henlego) (d) -    ^

morki nabłonka płaskiego; składa się z ramion zstępującego i wst?3u_:^-?-^: lik dystalny (II rzędu) (e) - tworzą go, podobnie jak pozostałe aęsti kot® ‘ morki sześcienne tkanki nabłonkowej; kanalik zbiorczy (f) - jesr

z

<

nefranów, zbiera z nich porcje moczu.

przestrzeń, do łcf&ei przesącza się pierv.tjtny

Czynności nefronu

Budowa	Funkcja
i^btóźeTnaczyniowy	Zachodzi tu proces filtracji, czyli przesączania osocza, i powstaje mocz pierwotny zawierający głównie wodę i sole mineralne, cukry, mocznik, aminokwasy. Białka osocza i elementy morfotyczne krwi nie przenikają do moczu pierwotnego.
TbreSa Bowmana
KanaiTk proksymalny	Następuje tu resorpcja, czyli zwrotne wchłanianie z przesączu do krwi H20, NaCI (transport bierny), glukozy, aminokwasów (transport czynny), oraz sekrecja, która polega na wydzielaniu do kanalika jonów NHj na drodze transportu biernego, a także antybiotyków (np. penicyliny) lub hormonów sterydowych - na drodze transportu czynnego.
Fęfła nefronu	Dochodzi do zagęszczania moczu dzięki wzmacniaczowi przeciwprą-dowemu (por. s. 168).
Kanalik dystainy	W tym odcinku kanalika nerkowego dochodzi do tzw. resorpcji zwrotnej nadobowiązkowej H20 i soli mineralnych, co związane jest z aktualnym zapotrzebowaniem organizmu oraz sekrecją.
Kanalik zbiorczy	Zbierany jest mocz ostateczny zawierający H20, jony nieorganiczne (Na^+, K^+, Ch, Ca^2*, Mg^2+, SO^2', PO^2'), a także związki organiczne (mocznik, amoniak, kreatynę, kwas moczowy, urobilinogen).

Mechanizm powstawania moczu

Pov/stawanłe moczu jest procesem trójetapowym:

Filtracja - filtrowanie krwi w kłębku nerkowym.

2.    Resorpcja - zwrotne wchłanianie wody i soli mineralnych.

3.    Sekrecja - wydzielanie np. jonów wodorowych, niektórych leków i barwników.

torebka kłębuszka->- odcinki kanalika nerkowego

; *rwiobiegu '•ew zasobna ■* mocznik)

przewody

zbiorcze

do miedniczki

nerkowej

tętnica _

nerkowa

. drobna _

tętniczka

doprowa

dzająca

naczynia _,

włosowate

kłębuszka

naczyniowego

drobna _*. .

tętniczka odprowadzająca żyła nerkowa -

drobne

żyły

do pęcherza

moczowego i dalej na zewnątrz

do krwiobiegu

(krew pozbawiona mocznika)

^U*^aoa*«y sthemat

“^rszaania k_{rwi w nerka(}|,