88

Mięsień międzynalewkowy poprzeczny jest nieparzysty, ściąga on chrząstki między nalewkowe, a więc zamyka głośnię.

Mięsień pierścienno-tarczowy zbliża chrząstkę tarczową do luku chrząstki pierścieniowej, przez co napina wiązadła głosowe.

Mięsień tarczowo-gnykowy łączy chrząstkę tarczową z kością gnykową.

Unerwienie mięśni krtani. Ruchowo i czuciowo unerwione są mięśnie krtani przez nerw błędny.

W czasie oddychania oraz wymawiania głosek bezdźwięcznych (takich jak p, f, k), wiązadła głosowe są rozsunięte i powietrze swobodnie przechodzi przez krtań do nasady, tzn. do jamy gardłowej i ustnej (lub nosowej). Jeżeli wiązadła są zsunięte, strumień powietrza gromadzi się pod nimi (stopniowo zwiększa się jego ciśnienie), aż w^r pewnym momencie rozsuwa wiązadła i przeciska się między nimi. Dzięki własnej prężności wiązadła wracają do poprzedniego położenia, ale w następnym momencie ich rozwarcie i zwarcie powtarza się. Te rytmiczne drgania udzielają się powietrzu wydychanemu. Drgania cząsteczek powietrza percypujemy jako głos. W ten sposób wyjaśnia powstawanie drgań wiązadeł głosowych teoria klasyczna, zwana teorią mioela-styczną. Drgania wiązadeł głosowych towarzyszą głoskom dźwięcznym (b, d_y z, r); można je wyczuć, przykładając lekko dłoń do krtani lub do czaszki.

Ryc. 23. Laryngekto-mia (wycięcie krtani, otwór tchawicy wszyty do brzegów skóry).

koić gnyKOwa

Ryc. 24. Tracheotomia (wykonanie otworu w przedniej ścianie górnego odcinka tchawicy; stosuje się w wypadku duszności spowodowanej przeszkodą, znajdującą się ponad tchawicą).

tarczowa piersoaniowa

tracba-ofomiczny

Wysokość dźwięku powstającego w krtani zależy od częstotliwości zwierania się i rozwierania wiązadeł głosowych, czyli od częstotliwości drgań wiązadeł głosowych. Według teorii klasycznej o częstotliwości drgań decyduje napięcie wiązadeł głosowych, ich długość i ciśnienie powietrza podgłośniowego. Im bardziej wiązadła głosowe są napięte, tym są cieńsze, a ton wytwarzany przez nie jest wyższy. Im dłuższe i grubsze są wiązadła, tym wolniej drgają. Głosy męskie są niższe niż kobiece, ponieważ mężczyźni mają większą krtań i dłuższe wiązadła głosowe. Częstotliwość drgań wiązadeł głosowych zależy poza tym od tego, czy drgają one na całej swej długości, czy też tylko częściowo. Jeżeli drga tylko część wiązadeł głosowych, dźwięk staje się wyższy; zjawisko to występuje przy mówieniu lub śpiewaniu falsetem. Szybkość drgań wiązadeł w czasie mowy dla głosów męskich wynosi około 100—150, a dla głosów kobiecych — około 200—300 razy na sekundę. W zależności od wysokości wytwarzanego tonu cała krtań unosi się lub opuszcza; przy tonach wysokich krtań się unosi.

Według nowej teorii zwanej kloniczną (neurochro-

89