page0339

WYŻSZOŚĆ ARYSTOPANTJSA. 337

Różnica tego poglądu od mów poprzednich jest rzeczywiście wielka. Gdy Fedros i Pauzaniasz przez miłość rozumieją tylko przyjemność zmysłową, jakoby ta była celem ostatnim podobnych związków a przynajmniej nieodzownym dodatkiem, Arystofanes znajduje przyczynę tego uczucia w tajemniczem pragnieniu, aby natura nasza, nie wystarczająca sobie, uzupełniła się tern, czego jej nie dostaje i stała się poniekąd całością. Tęsknota ta była myślą przewodnią mitu fedrosowego i także w Lizysie została pod koniec delikatnie naszkicowaną ; tu z nią spotykamy się w innej formie rubaszno-jowialnej, jak przystawało na wielkiego komedyopisarza, ale treść jej ta sama, sięgająca po za dziedzinę wrażeń i uciech zmysłowych. A także Eryxymacha daleko za sobą zostawia, bo zamiast mglistego pojęcia jakiejś ogólnej siły kosmicznej, mato przydatnej do zrozumienia zagadki milośnej, wysławia on uczucie czysto ludzkie i niem tylko zajmuje się w swej mowie,

Nie wygłasza zresztą Arystofanes rozprawy etycznej, lecz krotochwilę, którą należy sądzić według osobnego prawa. Platon był szczerym wielbicielem jego talentu scenicznego i chciał go uczcić w sposób odpowiedni. Włożył przeto w jego usta komedyę miniaturową, będącą obrazem dokładnym jego utworów nieśmiertelnych. Naśladuje ich język, rozkład, dowcip, przybory, niekiedy nawet wiersze, o ile się dało to zrobić w prozie ¹). Gdyby mistrz jowialny opowiadał przy kielichu treść swoich » Ptaków*, usłyszelibyśmy mit podobny, w takiej samej rytmicznej, potoczystej, nadobnej mowie. Bo też nie ma przesady w słowach Platona, że Charytki, szukające sobie siedziby bezpiecznej i niewzruszonej, wybrały duszę Arystofanes.i ²). Zapewne muza jego, przeznaczona wyłącznie dla mężczyzn, nie zawsze jest przyzwoitą, według naszych pojęć, ale nigdy nie jest niemoralną. Nawet Lizystrata, Sejm niewieści, Święto Cerery, mimo wyuzdanych żartów i giestów, mają tendencyę bardzo uczciwa. Tak przedstawia się mit w »Biesiadzie*, bo wedle metody komedyi starożytnej nie chce on wywołać oburzenia, zwłaszcza że rzecz się dzieje podczas uczty, lecz pobudzić obecnych do śmiechu i w tym celu grubo przesadza, aby nikt go nie brał na

*) Zob. szczegóły zestawione w R e 11 i g’a Plaions Symposion p. 23.

²) Olympiod. vita Piat, w VI tomie dziel Platona (ed Teubner p. 192). Historya filozofii greckiej T. II.    22

http://rcin.org.pl