88 (115)

W tym niewielkim miasteczku na granicy Wielkopolski i Kujaw wznoszą się obok siebie dwie budowle romańskie: rotunda św. Prokopa i kościół Norbertanek pod wezwaniem Świętej TYójcy. Tbn ostatni przebudowano w XVIII wieku w stylu barokowym, co spowodowało zatarcie wielu pierwotnych, średniowiecznych elementów wystroju. Po kilkuset latach wydobyto je na światło dzienne w dość niezwykłych okolicznościach. Ostrzał artyleryjski prowadzony w ostatnich miesiącach II wojny światowej wyrządził tak duże szkody, ze trzeba było podjąć prace konserwatorskie. Z popękanych barokowych kolumn zdjęto starą zaprawę murarską, odsłaniając wewnątrz nich świetnie zachowane kolumny romańskie. Dwie pierwsze pokrywa niezwykła, stanowiąca unikat

Odsłonięcie w 1946 r. rzeźbionych kolumn romańskich w Strzelnie uważa się za najbardziej sensacyjne odkrycie w dziedzinie historii sztuki w powojennej Polsce.

STRZELNO

skarby sztuki romańskiej

Granitowa rotunda św. Prokopa z oryginalnym sklepieniem jest jednym z najlepiej zachowanych kościołów romańskich w Polsce.

w skali europejskiej, dekoracja figuralna. Przedstawia ona personifikacje cnót i przywar. Na kolumnie południowej (po prawej stronie) rozpoznano m.in. postacie symbolizujące: Sprawiedliwość (z wagą w ręku), Roztropność (z książką), Pokorę (z rękami skrzyżowanymi na piersiach), Wiarę (z krzyzem). Na północnej (po lewej stronie) udało się zidentyfikować m.in. wyobrażenia: Gniewu (kobieta szarpiąca się za włosy), Zabójstwa (z mieczem), Zawiści (z wężem), Rozpusty (naga postać, zjawisko wyjątkowe w sztuce tej epoki). W sumie na każdej kolumnie występuje 18 figur wykutych w piaskowcu, pogrupowanych po sześć. Jest to najwspanialszy przykład rzeźby romańskiej w Polsce. Wybitny poziom artystyczny i głęboka treść teologiczno-moralna tego dzieła wymownie świadczą o szerokich horyzontach pomysłodawcy, być może którejś z ksieni norbertanek. Ib również dowód na to, że sztuka wczesnego średniowiecza na naszych ziemiach nie była bynajmniej tylko słabym echem sztuki europejskiej.

88