101084

powiększają zasób pieniądza bezgotówkowego w gospodarce i tym samym wpływają na ogólną wielkość podaży pieniądza.

Sumę banknotów i bilonu znajdujących się w obiegu, powiększoną o rezerwy gotówkowe banków komercyjnych, określa się mianem bazy monetarnej. Gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa zawsze utrzymują pewną ilość gotówki, co jest podyktowane motywem transakcyjnym. Ogólna podaż pieniądza jest równa bazie monetarnej pomnożonej przez mnożnik kreacji pieniądza Zależność ta odzwierciedla zdolność banków do kreacji kredytu. Wysokość mnożnika kreacji pieniądza zależy od skłonności banków komercyjnych i gospodarstw domowych do posługiwania się gotówką. Im niższa jest planowana przez banki relacja gotówki do wkładów (stopa rezerw), tym wyższy jest mnożnik kreacji pieniądza. Podobnie im mniej gotówki utrzymują gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa, tym większa będzie podaż pieniądza.

Ilość gotówki utrzymywanej przez banki w formie rezerw zależy od jej kosztu alternatywnego tj. zysku, jaki można osiągnąć przeznaczając pieniądze na kredyty oraz do prawdopodobieństwa przedterminowego wycofania wkładów z banku. Na skłonność ludzi do utrzymywania gotówki rzutują czynniki instytucjonalne określające sposób dokonywania wpłat dochodów, przepisy podatkowe, warunki korzystania z kart kredytowych, a nawet pora roku.

W świetle powyższych ustaleń zdefiniowanie pojęcia podaży pieniądza nie powinno na pozór nastręczać trudności: obejmuje ona gotówkę w obiegu oraz wkłady w banku. Rzeczywistość bywa jednak bardziej złożona. \Młady bankowe w praktyce przyjmują bardzo różne formy, odzwierciedlając fakt istnienia szerokiego spektrum aktywów finansowych o różnym stopniu płynności. Co więcej funkcje banków zaczynają w coraz większym zakresie spełniać także instytucje finansowe, np. towarzystwa budowlane. W 1989 największe towarzystwo budowlane w Wielkiej Brytanii - Abbey National - zostało nawet formalnie uznane za bank.

Przyczyny te sprawiają, że precyzyjne zdefiniowanie podaży pieniądza staje się coraz trudniejsze. Szeroka baza monetarna obejmuje gotówkę w obiegu i pogotowie kasowe banków komercyjnych oraz ich wkłady gotówkowe w banku centralnym; ten agregat pieniężny określa się jak MO. szersze, stosowane w różnych okresach, definicje pieniądza odwoływały się do takich agregatów jak M1, M2, M3. M4. M4c oraz M5. w pierwszej połowie lat 90 regularnie publikowane statystyki dotyczące obiegu pieniężnego w Welkiej Brytanii zawierały dane na temat MO. M2 i M4. gdzie agregat M4 jest miarą pieniądza w szerokim ujęciu. Wszystkie definicje pieniądza zawarte między agregatem MO i M4 mają obecnie znaczenie mniejsze znacznie niż poprzednio. W warunkach postępującej deregulacji rynków finansowych i szybkiego postępu technicznego coraz łatwiejsze staje się bowiem przerzucanie środków między różnymi rodzajami aktywów finansowych i elastyczne dostosowanie portfela aktywów do zmieniających się warunków.

Banki komercyjne - to pośrednicy finansowi, którym państwo udzieliło licencji na działalność polegającą na udzielaniu kredytów i przyjmowaniu depozytów, włączając w to wkłady, w których ciężar mogą być wystawiane czeki

Baza monetarna - to łączna ilość banknotów i bilonu w obiegu pozabankowym oraz znajdujących się w systemie bankowym

Mnożnik kreacji pieniądza - obrazuje wielkość zmiany zasobu pieniądza, wywołanej zmianą bazy monetarnej o jednostkę

MO - Banknoty i bilon w obiegu oraz wkłady operacyjne banków trzymane w banku centralnym

Panika finansowa - to samospełniająca się przepowiednia. Ludzie dochodzą w pewnym momencie do wniosku, że bank nie będzie zdolny do wypłacenia gotówki posiadaczom wkładów. Wpadają więc w popłoch i biegną do banku, aby wydostać swoje pieniądze. Tym samym sprawiają, że bank rzeczywiście nie jest w stanie wypłacić pieniędzy i będzie musiał ogłosić bankructwo.

Podaż pieniądza - to całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza występującego w roli środka wymiany

Pośrednik finansowy - to instytucja, która specjalizuje się w ułatwianiu kontaktów między kredytodawcami a kredytobiorcami

Płynność - szybkość i pewność, z jaką dany rodzaj aktywu można zamienić na pieniądz