8

ści wobec szkoły, palenie papierosów, kłamstwa, itp.; inne zaburzenia w funkcjonowaniu na terenie placówki: kradzieże, bójki, wagary lub inne formy zachowań dewiacyjnych ltu.

Uwaga: zwykle podejmujemy diagnozę przypadku w sytuacji trudnej, natomiast w pracy pedagogicznej powodem zainteresowania się mogą być jakieś wyjątkowe osiągnięcia ucznia, wychowanka, podopiecznego, które mogą być również naszym udziałem, a którymi chcielibyśmy się podzielić. Tak więc studium przypadku może dotyczyć również jednostki zdolnej, odnoszącej snkrpsy w jakiejś dziedzinie i mc sprawiającej zadnyćtTTrud-ności z pedagogicznego punktu widzenia.

3. Określenie technik o jednostce

narzędzi gromadzenia materiału diagnostycznego

Chodzi o wskazanie rodzaju technik i narzędzi diagnostycznych wykorzystanych do opisu przypadku w kontekście zdefiniowanego, zauważonego problemu np.:

a)    skorzystanie z analizy dokumentów: dziennika lekcyjnego, karty zdrowia, wytworów własnych - zeszytów lub innych prac;

b)    przeprowadzenie rozmów’-wywiadów: z dzieckiem, koleżankami i kolegami, rodzicem, innymi nauczycielami, pedagogiem szkolnym na temat zaobserwowanych i zasygnalizowanych problemów z wychowankiem;

c)    wykorzystanie danych o wychowanku, którymi może dysponować pedagog: wywiadu środowiskowego, ankiety itp.;

d)    zastosowanie zaplanowanej lub spontanicznej obserwacji dziecka — w trakcie zajęć, przerwy, prowadzonej rozmowy itp.;

e)    zastosowanie socjotechniki, zwłaszcza w kontekście pozycji jednostki w grupie, lub innych technik projekcyjnych, psychodramy, analizy rysunku itp.

4. Opis (charakterystyka) ucznia, wychowanka, podopiecznego

a) w kontekście cech psychospołecznych, fizycznych lub zdrowotnych, np.:

•    ocena poziomu rozwoju, specyficznych osiągnięć lub odchyleń od normy, stanu zdrowotnego,

•    ocena wyglądu, np. zaniedbania lub innych cech, które mogą być ważne z punktu widzenia diagnozy;

•    ujawnione potrzeby (manifestacja zewnętrzna potrzeb, np. uznania - chęć zwrócenia na siebie uwagi, itp.),

•    specyficzne zainteresowania dziecka (próba ich ujawnienia np. w rozmowie z dzieckiem lub sposób ich ujawniania, np. w przypadku dziecka ofiary przemocy seksualnej, może występować zwiększone zainteresowanie sprawami seksu, płci odmiennej itp.;

b)    w kontekście środowiska szkoły lub placówki, w której jednostka przebywa:

•    krótka charakterystyka dotychczasowych osiągnięć lub porażek w nauce, pracy społeczno-kulturalnej, działalności sportowej itp.,

•    pozycja wychowanka w grupie, relacje z innymi wychowankami, pełnione funkcje lub role w placówce,

c)    w kontekście środowiska rodzinnego (charakterystyka może dotyczyć wszystkich lub tylko niektórych aspektów niżej wymienionych wskaźników dotyczących środowiska rodzinnego dziecka w zależności od wcześniej zdefiniowanego problemu / trudności lub problemów, które dotyczą opisywanej jednostki):

•    sytuacja socjalno-bytowa rodziny, liczba dzieci,

•    status społeczny rodziny (w oparciu o dane dotyczące wykształcenia, zawodu, pracy rodziców),

•    ewentualny opis sytuacji trudnych w rodzinie (bezrobocia, chorób, nadużywania .alkoholu, przemocy itp.),

•    postawa rodzica(ów) wobec dziecka (na podstawie np. zainteresowania dzieckiem - jego nauką, potrzebami, obserwacji relacji rodzic-dzieeko, sposobu komunikowania się, wyrażania opinii o dziecku),

•    częstotliwość i sytuacje, w których rodzice kontaktują się ze szkołą, zaangażowanie rodziców w pracę szkoły,

•    zakres obowiązków i funkcji pełnionych przez dziecko w domu, również samodzielność w odrabianiu lekcji, czas i warunki nauki własnej dziecka,

•    organizacja i sposób spędzania czasu wolnego w domu lub poza nim (ewentualne kontakty z rówieśnikami „na podwórku” itp.).

6. Diagnoza przypadku, a raczej wnioski diagnostyczni; wynikające z wcześniejszej charakterystyki jednostki

Na podstawie analizy przypadku wynikającej ze zgromadzonych i sumarycznie przedstawionych danych o dziecku w kontekście jego sytuacji indywidualnej, szkolnej i rodzinnej oraz specyficznych form zachowań można przypuszczać, że:

•    Uczeń przejawia trudności (jakie?) lub zaburzenia (jakie?),

•    Przyczyną(nami) ujawnionego problemu mogą być... (w tym miejscu stawiamy nasz wniosek diagnostyczny).

6. Dotychczas zastosowane formy (metody) pracy opiekuńczo-wychowawczej

a)    z dzieckiem (zależą od specyfiki problemu), np. rozmowy indywidualne lub na gruncie klasy / grupy, sugestie dotyczące zmian, zachęcanie do aktywnego udziału w zajęciach (stosowanie określonych nagród lub kar), przydzielanie zadań na miarę możliwości, czy też zadań lub ról ukierunkowanych na satysfakcjonujące funkcjonowanie w klasie itp.,

b)    z rodzicem(ami), np. rozmowy i sugestie dotyczące zmian stosowanych metod wychowawczych czy form interakcji z dzieckiem, sposobów

103