8 (1309)

NEUROPSYCHOLOOIA

NEUROPSYCHOLOOIA

U dołu strzępków znajduje się wąskie po-karbowane pasmo, tzw. zakręt zębaty. Maleje ono ku tyłowi, towarzysząc hipokampo-wi, oddzieliwszy się od strzępków, przechodzi lukiem wokół piata ciała modzelowatego i w postaci delikatnego zakrętu tasiemecz-kowcgo wychodzi na górną powierzchnię ciała modzelowatego. Następnie rozprzestrzenia się i przekształca w cienką, szarą powłokę zwaną nawleczką szarą (indusium grisewri) lub zakrętem nadspoidłowym.

Sklepienie tworzy główny zespół włókien odprowadzających (eferentnych) formacji hipokampa. Zawiera zarówno włókna projekcyjne (rzutowe), jak i spoidłowe. Spoidlowe włókna sklepienia (spoidło hi-pokampa) opisano poniżej. Konary skle-

KORA MÓZGOWA

kc n n mózgowa jest strukturą, która ukształtowali! się w ośrodkowym układzie nerwowym najpóźniej. Dopiero u ssaków nabiera ona szczególnego znaczenia, a w porównaniu / innymi strukturami osiąga największy rozmiar u człowieka.

I \ tjęcie architcktoniki wprowadzono w rozdziale I. Wprawdzie kora w różnych okolicach mózgu ma różną budowę komórkową, ule w opisach „modalnej” czy „typowej” próbki kory mózgowej zwykle podaje się, że składa się ona z sześciu warstw komórek. Ta sześcio-warstwowa budowa charakteryzuje nową korę (neocortex) w odróżnieniu od dawnej kory mózgowej, czyli prakory (paleocortac), która dominuje u zwierząt niższych i jest u nich związana głównie z węchem. U człowieka zachowała się wprawdzie pewna ilość kory o prymitywniejszej budowie, ale ta kora została wyparta do głębiej położonych części mózgu i jest niemal całkowicie pokryta warstwą nowej kory, która stanowi przeważającą część ludzkiej kory mózgowej. Ponieważ struktury pienia, schodząc się pod dolną powidok nią ciała modzelowatego, tworzą trzon »kb pienia, który rozciąga się aż do pjzcilui krawędzi wzgórza, gdzie ponownie się mz dzieła na wiązki stanowiące slupy przul nie sklepienia. Wiązki te znów oddnln|u ¹ od siebie, przechodzą lukiem przed 0l«" rami międzykomorowymi mózgu oraz i ¹ łu spoidła przedniego i lekko nachyln|ą •'» ku tyłowi, aby zakończyć się w ciałach "" teczkowatych.

Dalsze szczegóły dotyczące polącM anatomicznych oraz funkcjonalnej roli Itlp" kampa i pokrewnych struktur można /•»•* leźć w obszernych pracach przeglądowy *' w książkach pod redakcją Isaacsona I Pil brama (1976) oraz Seiferta (1983).

dawnej kory kiedyś miały związek z węda in czasami określa się je łącznie terminem vy chomózgowie (rhinencephalon). U ezlossit ka, podobnie jak u innych wyższych ssalu a* funkcje tych struktur mają niewiele w*|"'i nego z węchem. Można je najlepiej oplfcia mówiąc, że składają się z (1) elementów *y chowych i (2) elementów limbicznych, om« wianych w innym miejscu.

Funkcjonalne okolice kory

Funkcjonalne okolice kory definiowano tuz maitymi metodami, m.in. badając polem |a ły elektryczne wywołane w korze przez ek pozycję różnych bodźców, przez drażnięi>U odsłoniętej kory mózgowej u przytomny* li pacjentów w czasie operacji neurochirurgii / nej, a ostatnio za pomocą nowoczcśnicjN/y li technik neuroobrazowania (rozdział 5). Oku lica ruchowa zlokalizowana jest w zakręt i> przedśrodkowym, zaś okolica czuciowa w /u kręcie zaśrodkowym, Obie te okolice mają

.....mlolopową. Pole wzroko-

i ' ki iize pluta potylicznego n.u h l'iii/tly osirogowej, głownie ikimt i u i /ęsclowo na grzbieto-, i. i /i Iml |Nilkuli Pole słucho-

...... n /okrętach poprzecz-

*> .1 Ma i> .i w /osadzie ukryte w głębi • niHMi | w n/t /r linie bocznej i led-• i i na Inn /ni) powierzchnię pół-. * • | 11 yi *1) Pozostała kora za i ilkowi) w piacie ciemieniowym, ..i pnlylli /iiyiu odpowiada za in-)iio iwniranie napływających in-,    . MMiiyi /ttych,

U i (hiiUIi lii cały obszar mózgu za Ikown nu tio|akicgo rodzaju oko-

•    ' ipinnl li Z, w jaki sposób uszko-¹ iioiiyili lunkcjoualnych typów i. ■ ♦, | niniiych pod nazwą stref

..... i u ni lot charakterystyczne

¹ i•!<•** iwiiwniiyin deficytom. Po-<ii |.i nu pn/waln docenić ele-¹ 11'■ i koncepcję l.urii, wielkiej i t | mu |t go teoria dla zrozumie-

■    itoliiyi li pi/ypadków, ani też jej i « • i ii m 1111111 u Istoty proeesów

ąl no li |nkn takich. (ilówne zato-• o om go systemu l.urii przedsta-"i-i. ■ oi/d/ialc I, Tutaj ograni-*♦ do kmiklcgo omówienia samej

*    ni iMM/gowij w ujęciu l.urii.

¹ |iImiomii/ędowc l.urii odpo-' "hi .u powszechnie nosi nazwę iiydowyth okolic projekcyjnych ' h| I hrtiakleiy/ujc je silna spccyfi-‘ • Un każde poszczególne pole ¹ •^|moI#o żiożnlcowane cechy infor-¹ ■ o li słuchowych lub somato-

■    li t ply iii|i y< li z własnego ciała). • o ty «i| zoiganlzowane topolo-

¹ '* i |hi.,ii|i /i specyficzne aspek-¹ iknlUowaiie 'ii| w korze mózgo

wej systematycznie, w określonym porządku, na przykład informacje czuciowe z różnych części ciała rzutowane są do określonych pól czuciowych w korze mózgu, określone tony rzutowane są do określonych pól w korze słuchowej, a specyficzne części pola widzenia do specyficznych obszarów kory wzrokowej. Owe strefy pierwszorzędowe składają się „głównie z neuronów doprowadzającej (aferentnej) warstwy IV” kory mózgowej, a ich specyfika i organizacja topologiczna mu że być bardzo pomocna przy ustalaniu diagnozy neurologicznej.

Każda strefa pierwszorzędowa zbudowana jest głównie z komórek reagujących tylko na jedną, określoną modalność zmysłową. Jednak ma również pewną liczbę komórek, które reagują na inną stymulację, odpowiada jąc prawdopodopnie za utrzymywanie opty malnego stanu pobudzenia lub czuwania kory mózgowej, czyli za to, co Kuria nazywał „to-nusem korowym”. Tonus korowy jest reguło wany przez twór siatkowaty w pniu mózgu, Informacje o stanie pobudzenia kory można znaleźć w podręcznikach fizjologii i psychologii fizjologicznej.

Strefy drugorzędowe to przylegające do pierwszorzędowych okolic projekcyjnych (rzutowych) obszary, w których informacje specyficzne dla poszczególnych modalności zostają zintegrowane w znaczącą całość. Ogólnie można powiedzieć, że funkcją stref pierw szorzędowych jest odbiór wrażeń, doznawanie, natomiast stref drugorzędowych spostrzeganie, czyli gnozja. W strefach drugiego rzędu „doprowadzająca (aferentna) warstwa IV traci swą dominującą pozycję na rzecz II i III warstwy komórek, które są modainic mniej specyficzne, a w ich skład wchodzi znacz nie więcej neuronów kojarzeniowych (asocjacyjnych) o krótkich aksonach. Umożliwiają one łączenie napływających pobudzeń w nie zbędne wzorce funkcjonalne, a zatem funk cją tych komórek jest synteza" (Kuria, 1973, s. 68-69). Uszkodzenie itref drugorzędowych

PODSTAWY ANAIOMII MO/dU

l