8 (188)

ręką, nogą czy inną częścią ciała i mówiąc „zasłaniam firanki”. Wówczas dziecko odbiera dźwięk w powiązaniu z fizycznym kontaktem z firankami, a jednocześnie słyszy słowny opis tego co się dzieje. Innymi słowy dziecko doświadcza wzajemnej relacji pomiędzy językiem, dźwiękami dochodzącymi od przedmiotu a wrażeniem dotykowym. Kiedy dziecko ma możliwość wielokrotnie uczestniczyć w tego typu drobnych wydarzeniach, uzyskuje wiedzę o święcie, którego samo jest częścią, a także wiedzę o tym, że dorosły słyszy te same dźwięki co ono. Dzięki takim sytuacjom dziecko i dorosły mogą dzielić wspólne doświadczenia sensoryczne, co jest równic ważne dla osób widzących jak i niewidomych.

Nie jest wskazane, aby prowadzić rękę dziecka do przedmiotu, który ma być eksplorowany dźwiękowo. Albowiem uchwycenie jego ręki sprawia, że odbiera mu się możliwość odczucia wibracji, która zawsze towarzyszy dźwiękowi.

Jako przykład powiązania doświadczenia słuchowego z mową przytoczę następujące zdarzenie. W trakcie zabaw^?y z całkowicie niewidomym dwulatkiem, którego poziom rozwoju wynosił około dziewięciu miesięcy, zegar wybił godzinę trzecią. Powiedziałam: „No, teraz zegar wybił godzinę trzecią”. Chłopczyk zareagował radością. Z jeszcze większą radością przyjął w godzinę później mój komentarz: „Teraz zegar wybił godzinę czwartą”. W tym przypadku nic było oczywiście żadnej możliwości, aby dziecko mogło aktywnie uczestniczyć w tworzeniu dźwięku bijącego zegara. Jednakże informacja na temat dźwięków dochodzących ze źródeł niedostępnych dotykowi, jest ważnym elementem w gromadzeniu wiedzy o otaczającym świecie. Inne sytuacje, w których należy podać dziecku jedynie słowny komentarz na temat dochodzącego dźwięku, ze względu na

niedostępność dotykową jego źródła, to na przykład dźwięk palącego się ognia, lecącego samolotu czy głos ptaka śpiewającego na drzewie. Ponadto komentarze słowne o dochodzących do dziecka dźwiękach pomagają utrzymać jego zainteresowanie różnymi odgłosami, rozwinąć jego ciekawość i chęć zrozumienia co znaczą różne słyszane przez nie dźwięki.

W późniejszym okresie informacje na temat dźwięków mogą być dużą pomocą w uczeniu się i opanowywaniu różnych czynności. Na przykład dziewięcioletni niewidomy chłopiec chciał nauczyć się piłowania. Udzielając mu instrukcji dorosły piłował przez chwilę, a potem powiedział: „Kiedy słyszysz taki dźwięk jak teraz, piła piłuje najlepiej”. Później potrzeba było chłopcu zaledwie kilku minut, aby nauczyć się odtwarzać ten dźwięk, a co za tym idzie opanować czynność piłowania.

Ograniczone możliwości słuchowe

Warunkiem pełnego wykorzystania zmysłu słuchu przez dziecko niewidome jest prawidłowa zdolność słyszenia. Na szczęście zaledwie niewielka liczba dzieci niewidomych jest jednocześnie dotknięta inwalidztwem słuchu. Jednakże nawet dzieci niewidome posiadające normalny słuch mogą doświadczać okresowych jego pogorszeń, spowodowanych infekcjami górnych dróg oddechowych. Nie możemy oczekiwać, że w takich sytuacjach dziecko będzie w stanic powiedzieć nam, że gorzej słyszy. Może nam się jedynie wydawać, że jest bardziej niespokojne, rozdrażnione lub w^f gorszym humorze niż zazwyczaj. Oczywiście, infekcja sama w' sobie może być powodem niepokoju czy gorszego humoru, dobrze jest jednak, jeżeli dorośli rozumieją, że dziecku niewidomemu, w trakcie infekcji i jakiś czas po jej ustaniu, może być potrzebna pewna pomoc w lepszym sły-

85