IMGt91

bodźców czuciowych. Owłosione części ciała są znacznie bardziej czułe na delikatny dotyk czy muśnięcia niż gładkie, bezwłose.

Reasumując, struktury umiejscowione w skórze i na jej powierzchni •odbierają wrażenia lekkiego i głębokiego dotyku czy nacisku, wibracji, ciepła, zimna, bólu i przesyłają te informacje do mózgu.

Henry Head, neurolog angielski, wysunął prawie sto lat temu hipotezę, że istnieją dwa rodzaje doznań czuciowych. Pierwotne „protopatyczne”, dające ogólną świadomość bycia dotykanym, i późniejsze ewolucyjnie „epikrytyczne”, pozwalające na dokładne różnicowania czuciowe. Przykładem tych drugich może być sprawdzanie dotykiem, czy powierzchnia drewna została już dostatecznie wyrównana papierem ściernym, czy też wymaga dalszego wygładzania. Stwierdzenie tego za pomocą wzroku nie będzie tak dokładne, jak z wykorzystaniem zmysłu dotyku.

Koncepcja dwoistości doznań czuciowych czy też dwóch systemów czuciowych jest istotna dla zrozumienia obronności dotykowej, która będzie tematem kolejnego rozdziału.

Istnieją dwa główne szlaki nerwowe przewodzące wrażenia czuciowe do mózgu. Jeden związany jest z systemem proprioceptywno-kineste-tycznym i biegnie szerokimi drogami po wewnętrznej stronie rdzenia kręgowego (pasmem grzbietowym).

Drugi szlak czuciowy grupuje włókna nerwowe wrażliwe na ból i temperaturę biegnąc wzdłuż przedniej części rdzenia kręgowego. Są to drogi rdzeniowo-wzgórzowe (spinothalamic). Niektóre pomniejsze neurony czuciowe dochodzą bezpośrednio do tworu siatkowatego w pniu mózgu wywierając znaczący wpływ na jego funkcjonowanie.

Podsumowując należy stwierdzić, że dotykowa informacja sensoryczna determinuje rozwój samego zmysłu czucia, jego zdolność do odbioru uogólnionych i szczegółowych wrażeń czuciowych, jak i w dużej mierze decyduje o reakcjach ruchowych człowieka. Dotyk jest niezmiernie ważny w opanowywaniu umiejętności sensoryczno-motorycznych oraz praksji. Ma też duży wpływ na rozwój wzroku i do pewnego stopnia - słuchu.

Układ dotykowy, oddziałując na inne układy zmysłowe i ruchowe, pobudza wiele różnych poziomów i obszarów w mózgu. Ta wiedza neurologiczna stanowi podstawę dla terapii. Posiadając ją można angażować zmysłu dotyku w procesie terapeutycznym.

Zmysł dotyku jest filogenetycznie bardzo starym i pobudzającym układem. Dzięki niemu odczuwamy przyjemność z ochłody, możemy przyjąć wygodniejszą pozycję w fotelu czy też złapać chodzącą po naszej ręce

57