78 (113)

czalnych w tłuszczach i rozpuszczalnikach tłuszczowych. Karoteny znajdują się w owocach i warzywach takich jak: marchew, dynia, pomidory, morele i w ziarnach żółtej kukurydzy, (i-karoten posiada 11 wiązań podwójnych sprzężonych i 2 pierścienie (3-jononowe:

co X O \	ch3

CH₃ ^H3^c

CII.,

Karoteny pełnią u ssaków rolę prekursorów witaminy A. Witamina A

Z (3-karotenu w wyniku oksydacyjnego rozszczepienia w środku cząsteczki wiązania polienowego łączącego 2 pierścienie |3 jono nu powstaje aldehyd witaminy A zwany retinalem, który w reak< |l redukcji przekształca się w retinol. Retinol - witamina A występuje w świecie zwierzęcym, głównie w postaci estrów z wyższymi kwa sami tłuszczowymi, w wątrobie, mleku, maśle.

Jedna z biologicznych funkcji witaminy A dotyczy procesu wl dzenia. W siatkówce oka witamina A zostaje utleniona do aldehy du -retinalu. Retinal ulega najpierw izomeryzacji do 4,5 - retinalu który łączy się z opsyną, białkiem zawartym w siatkówce oka, twn rżąc czerwony barwnik - rodopsynę:

retinol

retinal

izomeryzacja

U

+ opsyna -NH₂

Źródłem impulsów nerwowych w procesie widzenia jest absorpcja światła przez rodopsynę i związane z tym przemiany chemiczne. Niedobór witaminy A wywołuje ślepotę zmierzchową tzw. kurzą ślepotę polegającą na zmniejszeniu zdolności widzenia o zmierzchu i w nocy. Witamina A spełnia również ważną rolę w prawidłowym utrzymaniu nabłonka błon śluzowych, które w przypadku hi-powitaminozy ulegają zrogowaceniu. Brak witaminy A w pożywieniu może powodować zrogowacenie tkanek oka i wywołać tzw. kseroftalmię.

161