78 (121)

w tym wypadku odkrycie dróg, jakimi ludzie dochodzą do rozumienia, wyjaśnienia, podejmowania działań, radzenia sobie z sytuacjami życiowymi (Miles, Huberman, 2000). Mimo empatii w stosunku do badanego, nie mamy tu jednak do czynienia z pełnym „zawieszeniem” dotychczasowej wiedzy badacza (co zresztą nie wydaje się wykonalne), ale ze świadomym wykorzystywaniem przez badacza w pewnych sytuacjach statusu jego obcości wobec badanej rzeczywistości (komunikacyjno-wyjaśniający albo fenomenologiczno-interakcjonistyczny kontekst badań jakościowych, którego istotą jest „praktyczne zrozumienie” znaczeń i postępowania - por. Urbaniak-Zając, Piekarski, 2001, Mieles, Huberman, 2000, Palka (red.), 1998). Pozycja obcego pozwala dostrzec czynniki nieidenty-fikowane przez samych badanych i nieuświadomione przez nich reakcje mające jednak wpływ na ich działania (Oswald, 1997, Urbaniak-Zając, Piekarski, 2001). Ludzie żyją wprawdzie we własnej, tylko swojej historii, nie wyczerpuje się ona jednak w każdorazowym subiektywnym sen-siejnyślenia i działania - istnieje także w sensie zobiektywizowanym.

„Metoda studium przypadku jest jedną z najważniejszych i najczęściej stosowanych metod idiograficznych, (...) może się opierać na dowodach uzyskanych za pomocą wywiadów, testów projekcyjnych lub obiektywnych obserwacji w naturalnych środowiskach, studiów longitu-dinalnych, dokumentów osobistych (...) czy jakichkolwiek innych metod umożliwiających dostarczenie odpowiednich informacji” (Runyan, 1992, s. 189-199).J Studia przypadków mogą także zawierać dane uzyskane przy zastosowaniu metod narracyjnych (np. metody wspomaganej autobiografii), które stanowią nie tyle zapis obiektywnie stwierdzanych zdarzeń i sposobu ich odbioru, ale raczej zapis subiektywnych interpretacji tego, co się zdarzyło i indywidualnych reakcji na te sytuacje.

Wszystkie zgromadzone na przestrzeni późne dzieciństwo-późna adolescencja dane (przy wykorzystaniu wcześniej wymienionych technik badawczych), które złożyły się na surowy materiał zawarty w studiach przypadków, zostały następnie poddane ocenie wstępnej. Spisane treści narracyjnych rozmów, teksty pisane przez badanych zostały opatrzone doraźnymi notatkami i komentarzami. W dalszej kolejności poddano je kodowaniu. W odniesieniu do danych jakościowych oznacza to dokonywanie streszczeń i kondensacji segmentów informacji w obrębie przypadku. W dalszej zaś kolejności grupowanie tych streszczeń w mniejszą liczbę zestawów, tematów i konstruktów, co umożliwiło dokonanie analizy przypadków w przekroju. Dla analizy jakościowej są to zabiegi analogiczne do statystycznej analizy danych ilościowych, jakiej dokonuje się w analizie skupień¹ (Miles, Huberman, 2000, s. 74). W obrębie przypad-

78

1

Analizę skupień wykorzystano do statystycznego opracowania danych ilościowych w IV części niniejszego opracowania.