97 (115)

danych steruje pracą innych podzespołów Skowrona, pobiera dane nawigacyjne ze źródeł zewnętrznych, przesyła dane o wykrytych celach do systemu wspomagania dowodzenia oraz archiwizuje kompleksowe dane hydroakustyczne. Konsola służy do generowania obrazu sytuacji podwodnej oraz wyświetlania danych o wykrytych celach, parametrów ruchu nosiciela i informacji taktycznych i hydrograficznych o akwenie.

Zespół antenowy jest opuszczany spod kadłuba do wody bezpośrednio, bez osłony opływnika. Oznacza to, że jest narażony na działania sił wynikających z oporów hydrodynamicznych. Ma to swoje odzwierciedlenie w parametrach jego pracy. Sonar SHL-101/T może operować przy prędkości trałowca do 6 w. w trybie poszukiwania i 4 w. w trybie klasyfikacji, przy stanie morza do 4. Temperatura pracy waha się od 5 do 40°C (dla przetworników -2 do 30°C). W przypadku przekroczenia wartości parametrów krańcowych, zespół antenowy dla zapewnienia bezpieczeństwa jest automatycznie (samoczynnie) chowany do wnęki w kadłubie okrętu. Aby to było możliwe konieczny jest obrót przetwornika poziomego do pionu, z uwagi na średnicę otworu w dnie okrętu.

_Działanie stacji_

Stacja pracuje w trzech zakresach częstotliwości: LF (niska), HF (wysoka) i VHF (bardzo wysoka). Zastosowanie sygnałów szerokopasmowych we wszystkich trybach pracy SHL-101/T umożliwiło wprowadzenie kompresji impulsu, prowadzącej do znacznego wzrostu stosunku sygnału do szumu oraz uzyskania kilkucentymetrowej rozdzielczości wgłębnej. Ten parametr, w powiązaniu z rozdzielczością kątową rzędu dziesiątych części stopnia, znacząco zwiększa osiągi stacji w zakresie detekcji i klasyfikacji min o niskiej „sile celu" w akwenach o wysokim poziomie szumów środowiskowych, czyli np. Bałtyku.

W zakresie częstotliwości LF stacja pracuje w oparciu o nadawczy przetwornik pionowy i odbiorczy przetwornik poziomy. Dla zakresów częstotliwości HF i VHF stosowany jest nadawczo-odbiorczy przetwornik poziomy.

Tryb LF charakteryzuje maksymalny zakres wykrywania do 1200 m i sektor obserwacji o szerokości 80° w horyzoncie. W płaszczyźnie pionowej dostępne są trzy szerokości wiązki nadawczej: wąska 3.2°, średnia 6.4° i szeroka 12.8° z możliwością elektronicznego pochylania i stabilizacji. Szerokość wiązki pionowej może być tym samym dopasowywana przez operatora do głębokości akwenu oraz stanu morza - wąska wiązka jest optymalna do stosowania w wodach płytkich oraz przy wysokich stanach morza. W tym trybie realizowana jest klasyfikacja obiektów podwodnych, polegająca

Tak wyglądają stanowiska pracy operatorów stacji MG-89 (powyżej) oraz MG-89DSP (u dołu) - różnica jest kolosalna.

Największą grupę stacji hydrolokacyjnych na naszych trałowcach stanowiły i stanowią nadal urządzenia produkcji ZSRS. Są to systemy typów MG-79 (na trałowcach projektu 207P, nr. burtowe: 631-634) oraz MG-89 (na trałowcach proj.207P, nr. burtowe: 635-642).

Proces uniezależniania od dostaw z zagranicy w tej grupie urządzeń rozpoczął się jeszcze w połowie lat 80. ub. wieku. Prace badawczo-rozwojowe rozpoczęto pod kryptonimem Flaming. Ich celem było opracowanie sonarów dla kolejnej generacji trałowców, należących do projektu 207M, a wykonawcą Katedra Systemów Elektroniki Morskiej Wydziału Elektroniki, Telekomunikacji i Informatyki Politechniki Gdańskiej, OBR CTM oraz Jednostka Innowacyjno-Wdrożeniowa AkMor z Gdańskich Zakładów Teleelektronicznych Telekom-Tel-mor. Program realizowano dwutorowo, pod oznaczeniem Flaming A kryła się wielowiązkowa stacja podkilowa SHL-100, natomiast Flaming B był sonarem holowanym do obserwacji bocznej SHL-200. Oba urządzenia uzupełniały się wzajemnie, dając możliwie pełny obraz sytuacji podwodnej.

SHL-200 była pierwszym w Polsce sonarem bocznym ze zobrazowaniem danych na kolorowym monitorze. W stacji zastosowano oryginalną metodę formowania wiązki i kompensację zniekształcenia skali na zobrazowaniu. SHL-200 jest wynoszona za burtę (rufę) za pomocą żurawia, po czym holowana na

Zespół konsol w BCI niszczyciela min ORP Flaming. Od prawej stoją: konsola stacji kadłubowej SHL-100AM, zdwojona konsola do obsługi pojazdów podwodnych Ukwiał, konsola stacji holowanej SHL-200M-1 oraz konsola „cichego" radaru CRM-200.

kablolinie przy prędkości nosiciela do 6 w. Anteny sonaru pokrywają sektor do 300 m na obie burty, a rozdzielczość wgłębna wynosi 50 cm. Serię tych urządzeń dla MW wykonał Telmor. Flaminga B wdrożono w 1998 r. i jest w wyposażeniu MW do dziś. Używają go trzy trałowce-niszczyciele min projektu

206FM (w wersji SHL-200M-1) cztery trałowce projektu 207M oraz trałowiec doświadczalny projektu 207DM.

Drugi z systemów - sonar wielowiązkowy SHL-100, jest pierwszą stacją w kraju, w którym zastosowano beamformer do kształtowania wiązki

q /9nnq itechiwir

0/óUUU UOjSHOlUH