98 (133)

98 (133)



coniu. i w wymowie warszawskiej XIX wieku dało \vymowij dzisiejszą: ujrzeć, dojrzeć. Wydzielanie miękkości w postaci j cechuje gwary śląskie i wielkopolskie, np. zajś 'zaś', miłojśó, ci ej Ala, 'Hojni, wojźny. Zapisy podobne trafiają się już około r. 1400 i niekiedy później, ale w języku literackim unikano tego zjawiska, nawet, przesadnie, co widać z ówczesnych zapisów imienia "Wojciech jako Wociech.

11. Inne uproszczenia w grupach spółgłoskowych

Upraszczały się również inne grupy spółgłoskowe, np. w zabytkach XIV i XV wieku normalnie występują zapisy czso, nim, niemieczski, dziedziezstwo, mnoźstwo. W XVI wieku już zwykle zapisywano co, nic, niemiecki, dziedzictwo, mnóstwo. Z dwojakiej wymowy w średniowieczu: ćwirdzić i twirdzić ustaliło się tunrdzić, twierdzić przez związek z przymiotnikiem twardy, chociaż jest dźwigać. Bardzo stary jest również zanik środkowej spółgłoski zwartej w grupach trzech spółgłosek, np. pis(k)nąć, wrzas(k)nąć, bryz{g)nąć, pośliz(g)nąć sięs{t)lać, choć ścielę, rados(t)ny, świs(t)-nąć, milos{t)ny, źalos{t)ny, źalos(t)liwy, ser(d)ce, iz(d)6a, sz{d)la, 8z(d)li. Poczucie żywego związku z formą podstawową nie dopuszcza do skrócenia w niektórych wyrazach, np. zapustny, rozpustny, gwizdnąć, choć zwykle mówimy zapushiy ze słabym i gwiznąć bez d. I na odwrót: w grupach zr, nr niekiedy pojawiło się wtórne d, np. zdrada zamiast z-rada, zazdrość zamiast zazrość (por. stpol. zaźrzeć, zajrzeć ‘zazdrościć*); imię Henryk brzmi czasom Hendryk; rozdr zeszyć, ze staropolskiego rozrzeszyć ‘rozwiązać, odpuścić*, zmieniło się na rozgrzeszyć przez skojarzenie z grzech.

W wymowie grup kt, gd, też gf9 np. w wyrazach kto, który, nikt, doktor, Bogdan, hogdaj, Magda, Magdzia, gdzie, również w staropolskich przysłówkach tegdy, kiegdy, nigdy — następuje rozluźnienie zwarcia pierwszej spółgłoski i zmiana k, g na g, h, np. chto, dochtor, Bohdan, (h)dzie, stpol. te(h)dy, kie(h)dy, ni(h)dy (roty z końca XIV wieku). Głoska h, dźwięczny odpowiednik była pierwotnie obca polskiemu systemowi, więc się traciła i stąd mamy bodaj, Bodzio, Madzia, (g)dzie, tedy, kiedy, natomiast stpol. ni(h)dy cofnęło się do nigdy.

98


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CCF20091111000 poczuj się jak w XIX wieku Powoli i w zgodzie z naturą - tak podróżowali warszawiacy
Władysław Krogulskinotatki starego aktora Przewodnik po teatrze warszawskim XIX wieku
skanuj0096 (34) MONETY XIX WIEKU VII. MONETY XIX WIEKU 1. MIASTO GDAŃSK 2. KSIĘSTWO WARSZAWSKIE 1810
Rozdział 7. Rozwój nowoczesnych systemów szkolnych w XIX wieku (Stefan Wołoszyn) 133 7.1.
Pomnik przyrody- termin ten został wprowadzony przez Humblodta na przełomie XVIII i XIX wieku, co da
polskiej XIX wieku. Mickiewicz - Słowacki - Norwid - Faleński - Asnyk - Konopnicka, Warszawa 2002. B
POCZĄTKI REGULOWANEGO OBROTU GIEŁDOWEGO W POLSCE SIĘGAJĄ I POŁOWY XIX WIEKU Warszawa, Katowice,
HISTORIA XIX WIEKU rosyjskim zdecydował o utworzeniu Księstwa Warszawskiego. Władcą Księstwa miał zo
est1 Dr Dariusz Pniewski Spis lektur na egzamin z estetyki XIX wieku (rok akademicki 2009/2010) Lckt
2 Felieton2.1 Historia felietonu Początki tego gatunku przypadają na pierwsze lata XIX. wieku, kiedy
2 Felieton2.1 Historia felietonu Początki tego gatunku przypadają na pierwsze lata XIX. wieku, kiedy

więcej podobnych podstron