9 (539)

Rodzaje konfliktów zbrojnych w ujęciu regionalnym w latach 1945-1995

św, gdyż grupy i siły polityczne, które kontestują władzę, mogą to czynić za mocą środków pokojowych, ale równie często odwołują się do użycia siły, zamachów stanu, powstań i rewolucji¹⁶.

Biorąc powyższe pod uwagę, można stwierdzić, że problemy bezpieczeństwa każdego regionu kształtowane są przez różne czynniki historyczne, geograficzne i środowiskowe, przez rozbieżne interesy bezpieczeństwa uczestników dysponujących zróżnicowanymi możliwościami militarnymi, specyficzne osie konfliktu wyznaczające strukturę lokalnych problemów bezpieczeństwa. Nacisk położony na różnice nie oznacza, że regiony nie mogą być porównywalne, ani też, że nie można stosować do nich sposobów analizy przy definiowaniu problemów bezpieczeństwa i przy konstruowaniu rozwiązań¹⁷.

Przejawem regionalizacji bezpieczeństwa narodowego i międzynarodowego jest istnienie regionalnych kompleksów bezpieczeństwa, tj. grupy państw, które podobnie postrzegają zagrożenia bezpieczeństwa wskutek czego ich problemy bezpieczeństwa są ściśle powiązane i współzależne w takim stopniu, że polityka bezpieczeństwa narodowego każdego z nich nie może być efektywnie realizowana bez uwzględniania kontekstu bezpieczeństwa narodowego innych państw. W ramach regionalnego kompleksu bezpieczeństwa każde państwo ma możliwość identyfikowania i określania zagrożeń bezpieczeństwa narodowego ze względu na współzależność i bliskość sąsiadujących państw. Ale zarazem prowadzi to do wzrostu poczucia zagrożeń mających swoje źródło w specyfice regionu¹⁸.

Wyróżniającą cechą regionalnego kompleksu bezpieczeństwa jest wysoki poziom współzależności w interakcjach bezpieczeństwa, które można wartościować z punktu widzenia rywalizacji i współpracy międzynarodowej jako negatywne i pozytywne.

Przewaga negatywnych interakcji bezpieczeństwa oznacza, że dominuje poczucie zagrożenia i ujawnia się rywalizacja, która może doprowadzić do regionalnego konfliktu. Mówimy wtedy, że w takim regionalnym kompleksie bezpieczeństwa w pełni ujawniają się dylematy bezpieczeństwa jak w każdym anarchicznym nie-zinstytucjonalizowanym i mało kooperatywnym środowisku międzynarodowym. W takim kompleksie na zasadzie analogii do ruchu drogowego obowiązuje zasada ograniczonego zaufania, gdyż państwa regionu nie są nigdy pewne intencji warunkujących działania innych. Jeżeli dane państwo realizuje politykę bezpieczeństwa wobec potencjalnych i realnych zagrożeń, pozostali uczestnicy, najczęściej sąsiedzi, traktują to ze swej strony jako zagrożenie i podejmują w związku z tym przeciwdziałania zwiększające własne bezpieczeństwo. Taka reakcja prowadzi wręcz do

¹⁶    M. Alagappa, Regionalism and Security: A Conceptual Imestigation, w: A. Mack, J. Ravenhill (eds), Pacific Cooperation: Building Economic and Security Regimes in the Asia-Pacific Region, Canberra 1994, s. 160-162.

¹⁷    E. Kołodziej, Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie: Od globalizacji do regionalizacji, w: D. Bobrow, E. Haliżak, R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku, Warszawa 1997, s. 59.

¹⁸    B. Buzan, People. States and Fear. An Agenda for International Security Studies in the Post--Cold War Era, Boulder 1991.