adm3

O kształtach małych form rosyjskiej broni ofensywnej można wnioskować na podstawie niewielkich siekier, buław i młotów bojowych. Wykorzystywane były w XVI-XVlł w. zgodnie ze swym bezpośrednim przeznaczeniem lub jako symbol wojskowej godności i władzy. W takich przypadkach bogato i różnorodnie je ozdabiano.

Zbiory broni palnej z tego okresu obejmuje szereg skalkówek, pistoletów i przyborów (głównie prochownie). Budową swoją w niewielkim stopniu różnią się od swych europejskich odpowiedników. Artystyczna oprawa tej broni odzwierciedla wpływy tradycji rosyjskiej sztuki użytkowej tej epoki. Zauważalne jest to zarówno w doborze materiału wyjściowego (tworzywa), jak w technice wykonania. Wpływy tradycji przede wszystkim zaobserwować możemy w zdobieniach.

Wyróżniającą cechą dla części zbiorów pochodzących z Rosji (XVIII-X1X w.) jest ich znaczna liczba i szeroki zasięg geograficzny. Kształty, konstrukcja i zdobnictwo broni z tego okresu ilustruje reformatorskie dążenie cara Piotra I w dziedzinie wojskowości i uzbrojenia, jak i dalszego rozwoju rusznikarstwa rosyjskiego w nowych warunkach historycznych. Oglądając broń w Zbrojowni mamy możliwość prześledzić rozwój twórczości mistrzów z nowych ośrodków państwowego rusznikarstwa - w Petersburgu, Sicstrorecku, Ołońcu (w Karelii), a także wpływy tych warsztatów na rozwój już istniejącej produkcji w Tulc (230 km od Moskwy). Na podstawie licznie zgromadzonej broni palnej i białej wyraźnie rysują się cechy wspólne z. militariami pochodzącymi z ówczesnej Europy i cechy indywidualne, typowo rosyjskie, wynikające z narodowej tradycji twórczości artystycznej. Tc same przedmioty reprezentują cechy wspólne i indywidualne w twórczości mistrzów z różnych ośrodków, przejawiając się w doborze form i określonych tworzyw.

wreszcie w stylu zdobienia oprawy broni ogniowej.

Szczególną wartością tego działu zbiorów Zbrojowni jest liczna grupa obiektów wykonanych dla członków rosyjskiego domu carskiego i przedstawicieli wyższej arystokracji. Wszystkie one wyróżniają się wysokim poziomem artystycznym, ponieważ ich twórcami byli najwybitniejsi rusznikarze. Wiele egzemplarzy sygnowanych jest imionami i nazwiskami twórców. Jest tu bogato zdobiona broń na długich drzewcach - szpontony i partyzany straży przybocznej, najstarsze typy białej broni siecznej stosowanej podczas parad wojskowych - szable, szpady i pałasze, a wśród broni palnej pistolety i strzelby o różnym przeznaczeniu. Zainteresowanie wzbudzają niektóre rodzaje udoskonalonej broni ogniowej, znakomitych tulskich rusznikarzy.

Warto zwrócić uwagę na kolekcję oręża z XIX w. W Rosji działały wówczas ukształtowane już ośrodki produkcji. Twórczość pracujących w nich mistrzów odzwierciedlała ogólny postęp rusznikarstwa europejskiego i poszukiwanie własnych rozwiązań technicznych. Poszczególne egzemplarze są dowodem zachowania wysokiego poziomu techniki i oprawy artystycznej broni ogniowej wytwarzanej w Petersburgu i Tulę, innowacji twórczych mistrzów z Moskwy i Sicslrorccka. Jednakże niezwykle cenną grupą zbioru jest kolekcja wspanialej paradnej broni białej wyprodukowanej na Uralu, w ośrodku miasta Złatousta.

# # •

Oręż pochodzenia europejskiego stanowi największą część zbiorów Zbrojowni Ermitażu. Znajduje się tam około sześciu tysięcy obiektów o najróżnorodniejszym przeznaczeniu. Są to zarówno komplety uzbrojenia ochronnego, jak i ich poszczególne części: najrozmaitsze typy broni palnej i zabytki

23