a (697)

14.4. Obowiązki zootechnika oceny

Do obowiązków zootechnika ocony użytkowości mloccnaj bydła naloty:

-    wykonywanie próbnych udojów w terminach (godnych i przyjętą metodą ocony (ważenie mleka, pobieranie próbek),

-    prowadzenie doku mon Ingi hodowlanej,

-    współudział w ustalaniu terminów pokryć krów i jałówek oraz zasuszeń krów,

-    pomoc w normowaniu pusz dla bydłu orni układaniu preliminarza pasz i bilansu paszowego.

-    udzielanie hodowcom wskazówek dotyczących przestrzegania warunków higieny w oborze i pomieszczeniach dla młodzieży oraz higieny pozyskiwania i przechowywania mleka.

14.5. International Committee for Animal Recording (ICAR)

Organizacją standaryzującą sposoby zbierania danych i ocenianiu wydajności zwierząt jest International Committee for Animal Recording (ICAR). Jost to organizacja o zasiągu światowym, mająca na celu promowanie jodnolitych zasad kontroli użytkowości i ocony wartości hodowlaną) zwierząt. ICAR zrzesza 57 organizacji członkowskich z 45 krąjów. Zadania organizacyjne są wykonywane przez członków trzech podkomisji i jednej grupy zadaniową), któro mąją charakter stały, oraz dwunastu grup roboczych powoływanych do wykonywania określonych zadań. Podkomisja o nazwie.„Interbull” zajmuje się międzynarodowym porównywaniem wartości hodowlanej buhąjów, „Motors and Jars" testuje i zatwierdza urządzenia pomiarowe wykorzystywane w ocenie użytkowości zwierząt, a „Identification” testuje i zatwierdza urządzenia służące do identyfikacji zwierząt. Grupa zadaniowa pracuje nad rozszerzeniem działalności ICAR na kraje rozwijające się.

Metody oceny użytkowości bydła oraz urządzenia do identyfikacji, pomiaru i sposobu pobierania próbek mleka są zatwierdzane przez ICAR, a członkowie tąj organizacji mają obowiązek stosowania ich w swoich krajach. Zatwierdzoną przez ICAR metodą oceny użytkowości mlecznej krów jest metoda A*1 i tylko wyniki otrzymane tą metodą są przez ICAR publikowano.

15. Grupy krwi i ich praktyczne zastosowanie w hodowli bydła

15.1. Rozwój badań grup krwi

Stały postęp genetyczny w hodowli zwierząt jest możliwy dzięki dokładnemu poznaniu struktury genetycznej populacji zwierząt oraz ich fizjologicznych możliwości w danym środowisku. W badaniach struktury genetycznej populacji wykorzystuje się markory genetyczne, którymi są cechy jakościowe organizmu dziedziczne według praw Mendla, dające się ściśle scharakteryzować metodami analitycznymi. Obecnie do markerów genetycznych u bydła zalicza się:

-    polimorfizm chromosomów,

-    antygeny wykrywane na krwinkach czerwonych (grupy krwi¹),

-    białka i enzymy osocza krwi i erytrocytów wykazujące zróżnicowanie genetyczne,

-    białka mleka,

-    antygeny obecne na powierzchni leukocytów i innych komórek zawierających jądro, tzw. antygeny zgodności tkankowej (MHC),

-    determinanty antygenowe immunoglobulin (allotypy),

-    fragmenty restrykcyjne DNA.

Badanie grup krwi nałoży do klasycznych dziedzin imraunogenetyki. Termin „immunogenetyka”, użyty po raz pierwszy w 1936 r. przez Irwina i Co-le'a, oznacza powiązanie immunologicznych metod badań z genetyczną interpretacją wyników tych badań. Badania nad zróżnicowaniem grupowym krwi rozpoczęły się z chwilą wykrycia w 1901 r. przez Landsteinera układu grupowego ABO u ludzi. Dotychczas u ludzi poznano około 600 antygenów, z których około 200 usystematyzowano w 23 układach grupowych (tab. 51).

Niektóre układy grupowo krwi są szczególnie ważne klinicznie ze względu na częstość występowania i immunogenność antygonów (antygeny tc najczęściej stymulują odpowiedź immunologiczną). Do układów tycłi należą m.in.: Rh. KEL (Koli), FY (Dufly). JK (Kiddy).

Antygeny krwinkowe są umiejscowione w błonie komórkowej krwinek czerwonych. Dla antygenów większości układów grupowych jest to jedyna lokalizacja. Tylko niektóre układy grupowe krwi charakteryzują się tym, że ich antygeny występują poza krwinkami czerwonymi, w innych komórkach ustroju.

¹ Grupo krwi - cecha untygtmow.i (ontygon) identyfikowana za pomocą surowicy testowej zawierającej przeciwciała skierowano przeciwka danemu antygenowi.

178

179~

Tabela 51. Układy grupowe krwi u ludzi oraz ich nomenklatura zalecona pracz Międzynarodowe Towarzystwo Transfuzji Krwi

Układ	Nomenklatura		Liczba antygenów	Lokalizacja w chromosomie	Funkcja biologiczna w ustroju .
	symbol układu	gen
ABO	ABO	ADO	4	9q34
MN	MNS	GYPA. B. E	40	4q2S-q31	Ugand 1'loitnutlium falcipanmt
P	PI		1	22q!l-qtr	Ugand Escherichia coli
Rh	RH	RUD. CE	43	lp34-p3G	transport lipidów?
Lutheran	LU		18	I9ql2-ql3	błony adhezyjne?
Kelt	KEL	KEL	23	7q32-q36	mcialoprotcinaza Zn?
Lewis	LE	FUT3		I9p!3	receptor I/eticobacier pylon
DulTy	FY	FY	6	Iq22-q23	receptor Plasinodiuin mor i ILS
Kiddy	JK	JK	3	ISqll-qI2	transport mocznika
Dicgo	Dl	AEI	T |	I7q2!	transport anionów
Canwrighi	YT	ACHE	'%	7q22.l-q22.3	cnzymatycznnść
Xg	XG	XG	1	Xp22-ptcr	adhezja?
Ścian na	SC	SC	•3-	Ip32-p34
Dombrock	DO	DO		0
Colton	CO	AQPI	| §|j	7pl4
LW	LW	LW	’ 3	!9pll-pl3	błony adhezyjne
Chidi/Rudgcrs	CH/RG	CH/RG	9	Gp2!.3
H	H	FUT1	i	I9q
Kx	IIK	/JK	i	Xp2l.l
Gcrbich	GE	GYPC	j7	2ql4-q2l	struktura białek
Crnmcr	CROM	DAF	10	!q32	receptor cchowirusu
Knop.%	KN	CR/	& i	lt|32	leccplor C3IVC4h
Indian	IN	(1)44	B m	Dpi 3

Takim układem jest układ ABO u ludzi, którego antygeny są obecne we wszystkich komórkach poza centralnym układem nerwowym. Ponadto u 80% osób antygeny układu ABO występują w postaci rozpuszczonej w wydzielinach i wydalinach ustrojowych, np. w ślinie, pocie, Izach, moczu. Innym wyjątkiem jest układ Lewis, którego antygeny są syntetyzowane nie w błonie komórkowej krwinek czerwonych, ale w innych komórkach ustroju; rozpuszczalne antygeny tego układu znajdują się w osoczu i są adsorbowane na krwinkach czerwonych. Na powierzchni krwinki czerwonej są obecne determinanty antygenowe poszczególnych układów grupowych krwi. Liczba determinantów antygenowych na erytrocycie może być różna. Największą liczbą determinantów (około 1 miliona) charakteryzują się antygeny A i B, a np. antygeny z układu Rh mają ich około 50 tysięcy.

Znajomość antygenów układów grupowych krwi wykorzystuje się u ludzi m.in. przy transfuzji krwi. Konieczność leczenia krwią była bezpośrednią przyczyną wykrycia serologicznego zróżnicowania ludzi. W późniejszym czasie umiejętność określania grup krwi znalazła zastosowanie w dochodzeniu ojcostwa, wykluczaniu rodzicielstwa, identyfikacji osób itp.

Obecnie badacze starają się dociec, jaką rolę w ustroju odgrywąją determinanty antygenowe i będące ich nośnikami składniki błony komórkowej. Funkcje biologiczne niektórych determinantów antygenowych przedstawiono w tabeli 51. Tabela ta zawiera także nazewnictwo układów grupowych krwi zalecane przez Międzynarodowe Towarzystwo Transfuzji Krwi.

Częstość występowania antygenów w poszczególnych układach grupowych zależy od rasy; obserwuje się również duże zróżnicowanie w obrębie ras. W tabeli 52 przedstawiono częstość grup krwi w układach ABO i Rh u ludzi.

Tabela 52. Częstość (%) występowania poszczególnych grup krwi w układach ABO i Rh u ludzi

Narodowość	Grupa krwi
	0	A	B	AB	RhD
Polacy	33	40	15	8	83
Anglicy	47	42	8	3	84
Chińczycy	30	25	34	i J	99
Indianie (Brazylia)	100	0	0	0	100

Do oznaczania grup krwi wykorzystuje się reakcje immunologiczne. Każda reakcja immunologiczna polega na łączeniu się antygenu z odpowiednimi przeciwciałami. Reakcje te są wysoce swoiste, to znaczy, żc antygen (np. A) łączy się wyłącznie z przeciwciałem homologicznym (anty-A).

181

180