B C str` a (2)

grzyb może zimować w zakażonych częściach roślin w stadium oospor.

Mechaniczne zwalczanie szkodników. Mechaniczne zwalczanie szkodników glebowych może być stosowane głównie na niewielkich plantacjach. W czasie orki jesiennej można zbierać ręcznie drutowce, pędraki, turkucie i gąsienice rolnic lub wypędzać na pole ptactwo domowe. W okresie wegetacji wlewa się do chodników turkuci wodę z mydlinami lub gnojówkę. Turkucie wychodzą wtedy .na powierzchnię, gdzie je można niszczyć. Gąsienice rolnicy zbożówki, zagrzebane płytko w ziemi obok uszkodzonych roślin, można łatwo znaleźć i zniszczyć. Można też chwytać szkodniki glebowe stosując różne pułapki np, ziemniaki, buraki pastewne lub kłębki ze świeżych pędów koniczyny. Umieszcza się je w ziemi na głębokości 2—3 cm i zaznacza kołeczkami. Co kilka dni niszczy się zgromadzone w przynęcie szkodniki. Na polach nawiedzonych przez turkucie zakopuje się w jesieni (przed nadejściem, silniejszych przymrozków) świeży nawóz, do którego ściągają na zimę szkodniki. W zimie, w czasie mrozu, nawóz się rozkopuje i niszczy szkodniki.

Zabiegi mechaniczne, łatwe i dostępne dla każdego plantatora, są jednak pracochłonne i nie mogą być stosowane na dużych, kilkuhektarowych plantacjach.

Zwalczanie drobnych owadów ssących, żerujących na liściach tytoniu (mszyce, wciornastki) przeprowadza się wyłącznie za pomocą środków chemicznych.

Chemiczne zwalczanie chorób i szkodników. Po drugiej wojnie światowej, a szczególnie w ostatnim dwudziestoleciu obserwuje się olbrzymi rozwój chemii w dziedzinie produkcji pestycydów (środków ochrony roślin) i związaną z tym chemizację rolnictwa na niespotykaną dotychczas skalę. W niektórych krajach Europy Zachodniej i w USA chemizacja przyjęła takie rozmiary, że zachwiana została równowaga biologiczna w przyrodzie i zagrożone zdrowie człowieka spożywającego skażone płody rolne. W celu zmniejszenia szkodliwego wpływu pestycydów na środowisko i zdrowie ludzi wprowadza się przepisy normujące sposób i czas stosowania zabiegów chemicznych oraz wycofuje się najbardziej szkodliwe związki chemiczne. Wycofywane są pestycydy z grupy węglowodorów chlorowanych i zastępowane związkami fosforoorganicznymi, które stosunkowo szybciej ulegają rozkładowi i przez to są mniej szkodliwe dla środowiska.

Przepisy dotyczące stosowania pestycydów normowane są rozporządzeniami państwowymi. Ustalona jest też lista pestycydów dopuszczonych do stosowania w danym państwie do ochrony poszczególnych roślin uprawnych, W Polsce zalecenia ochrony roślin dotyczące zwalczania chorób i szkodników oraz chwastów roślin uprawnych ustala corocznie Instytut Ochrony Roślin. Zalecenia te są zatwierdzane przez Ministerstwo Rolnictwa do stosowania w praktyce. Ograniczenia w stosowaniu pestycydów objęły również i tytoń. Tytoń użytkowany jest w sposób specyficzny, przez spalanie i wdychanie dymu. Środki chemiczne, którymi opryskiwano rośliny nie mogą być przed spożyciem zmyte jak to się praktykuje w wypadku warzyw i owoców. Na wysuszonych liściach tytoniu pozostają więc pewne ilości związków chemicznych, które przy paleniu wyrobów tytoniowych dostają się do organizmu palacza.

W niektórych krajach skreślono z listy pestycydów zalecanych do ochrony tytoniu węglowodory chlorowane: DDT i lindan.

Przewiduje się również konieczność znacznego zmniejszenia dawek dwutiokarbaminianów (zineb, maneb) stosowanych do zwalczania mąezniaka rzekomego (Peronospora tabacina). Aktualnie do zwalczania mąezniaka rzekomego w polu zaleca się zapobiegawcze opryskiwanie roślin w odstępach 7—8 dni (począwszy od przyjęcia się roślin) Cynkotoxem w stężeniu 0,4% albo Dithane M~45 w stężeniu 0,2—0,3%. Mogą być, też stosowane inne preparaty z grupy karbaminianów, jak Luxan-Ma-neb 80 (0,2%) lub Polyram M-80 (0,2%).

Po obfitym deszczu, który zmywa preparat z liści, opryskiwanie trzeba powtórzyć. Zużycie cieczy roboczej wynosi od 200 do 1200 litrów na 1 hektar zależnie od wielkości roślin. Do opryskiwania plantacji tytoniu nadają się opryskiwacze różnych typów, wyrzucające ciecz w postaci drobnych kropelek. Systematyczne opryskiwanie plantacji u indywidualnych plantatorów jest często trudne do przeprowadzenia z powodu braku odpowiedniego sprzętu i spiętrzenia prac polowych w okresie żniwnym.

Użycie ciężkiego sprzętu ochrony roślin, będącego w dyspozycji kółek rolniczych, stacji zabiegów i POM do opryskiwania drobnych, rozproszonych plantacji indywidualnych w okresie wczesnego lata jest częstokroć niemożliwe (brak dostępu do plantacji).

Dlatego zaleca się przede wszystkim opryskiwanie tych plantacji, na których pojawiają się pierwsze ogniska choroby (np. kilka lub kilkanaście roślin z objawami mąezniaka rzekomego). Po usunięciu i zakopaniu chorych roślin zagrożoną plantację oraz plantacje sąsiednie należy systematycznie opryskiwać, co przeciwdziała rozmnożeniu się grzyba i rozprzestrzenieniu się choroby. Stosując takie postępowanie, można znacznie opóźnić wybuch epidemii, nawet jeśli warunki atmosferyczne

80

61